Zdolność do mentalizacji u kobiet i mężczyzn a ocena jakości związku partnerskiego

Niniejsza praca jest próbą odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób zdolności mentalizacyjne kobiet i mężczyzn są związane z ich oceną funkcjonowania związku partnerskiego. Część teoretyczna przedstawia podstawy konstruktu mentalizacji, oraz jej cztery wymiary, wyszczególnione przez Fonagy’ego i Luytena (2009), a także proces rozwoju tej zdolności, w bezpiecznej relacji przywiązaniowej z opiekunem. W pracy uwzględniono względną stałość ukształtowanego w dzieciństwie wzorca przywiązania i jego znaczenie dla tworzenia kolejnych bliskich relacji w biegu życia. Opisano również pojęcie jakości związku partnerskiego, zwracając uwagę na poszczególne aspekty funkcjonowania diady, zarówno te przedstawione przez Spaniera i Lewisa (1979), jak też wymiary ujęte w Modelu Procesu Funkcjonowania Rodziny, autorstwa Skinnera i współpracowników (2000). Zaprezentowano także dotychczasowe badania dotyczące korelacji między mentalizacją a jakością związku partnerskiego. W rozdziale metodologicznym przedstawione zostały narzędzia zastosowane w celu zebrania szczegółowych danych, umożliwiających weryfikację postawionych hipotez. Do pomiaru jakości relacji partnerskiej użyto polskiej wersji Dyadic Adjustment Scale, stworzonej przez G.B. Spaniera, a zaadaptowanej do polskiego kontekstu przez Cieślaka (1989), oraz Kwestionariusza Relacji Dwuosobowych (KRD), będącego częścią Kwestionariuszy do Oceny Rodziny (KOR) (Namysłowska i Paszkiewicz, 2002). Z kolei dane dotyczące zdolności mentalizacyjnych respondentów uzyskano przy pomocy polskiej wersji Skali Mentalizacji MentS, opracowanej pierwotnie przez Dimitrijević, Hanak, Altaras Dimitrijević i Jolić Marjanović (2018), a zaadaptowanej do polskich warunków przez Jańczak (2021). W badaniu wzięło udział 27 bezdzietnych par heteroseksualnych, posiadających doświadczenie wspólnego mieszkania i pozostających w związku od co najmniej 2 do maksymalnie 4 lat i 9 miesięcy (M = 3,2; SD = 0,69). Uzyskane wyniki wskazują na istotne znaczenie mentalizacji kobiet dla dokonywanej przez nie oceny jakości relacji partnerskiej. Wspomniana zależność zdaje się nie zachodzić w grupie mężczyzn, których zdolności mentalizacyjne nie korelują istotnie ze sposobem, w jaki postrzegają oni swój związek, w zakresie płaszczyzn opisanych przez Spaniera i Lewisa (1979), oraz na wymiarach ujętych Modelu Procesu Funkcjonowania Rodziny Skinnera i współpracowników (2000). Stwierdzono jednak istotne korelacje między poszczególnymi wymiarami mentalizacji u kobiet, a sposobem, w jaki mężczyźni postrzegają procesy zachodzące w diadzie, oraz mentalizacją w odniesieniu do własnej osoby u mężczyzn a dokonywaną przez kobiety oceną porozumienia między partnerami w zakresie kwestii istotnych dla dynamiki relacji.

This thesis attempts to answer the question of how men and women's mentalizing abilities are related to their assessment of the functioning of the romantic relationship. The theoretical part presents the basis of the construct of mentalization, and its four dimensions, described by Fonagy and Luyten (2009), as well as the process of developing the ability to mentalize, in a secure attachment relationship with a caregiver. The paper considers the relative constancy of the attachment pattern formed in childhood and its importance for the formation of subsequent close relationships over the lifespan. The concept of the quality of the romantic relationship is also described, paying attention to the various aspects of the functioning of the dyad, both those presented by Spanier and Lewis (1979) and the dimensions included by Skinner and colleagues (2000) in the Process Model of Family Functioning. The thesis also presents previous research exploring the correlation between mentalization and the quality of the romantic relationship. The methodological chapter presents the tools used to collect detailed data, necessary to verify the hypotheses. To measure the quality of romantic relationships, the author used the Polish version of the Dyadic Adjustment Scale, created by G.B. Spanier and adapted to the Polish context by Cieślak (1989), and the Dyadic Relationships Scale (polish: KRD), part of the Family Assessment Measure (polish: KOR) (Namysłowska and Paszkiewicz, 2002). Data on respondents' mentalization abilities were obtained using the Polish version of the Mentalization Scale MentS, originally developed by Dimitrijević, Hanak, Altaras Dimitrijević and Jolić Marjanović (2018), and adapted to Polish conditions by Jańczak (2021). The study involved 27 childless, heterosexual couples, in a relationship for at least 2 to a maximum of 4 years and 9 months (M = 3.2; SD = 0.69), with experience of living together. The results indicate the importance of women's mentalization for their assessment of the quality of the romantic relationship. The aforementioned connection does not seem to occur in the group of men, whose mentalizing abilities do not correlate significantly with the way they perceive their relationship, in terms of the dimensions described by Spanier and Lewis (1979), and the aspects included in the Process Model of Family Functioning, created by Skinner and colleagues' (2000). However, significant correlations were found between the various dimensions of mentalization in women, and the way men perceive the processes in the dyad, as well as self-related mentalization in men and agreement between partners on issues relevant to relationship dynamics, assessed by women.