Gwarancje prawne ochrony miejsc kultu w Ziemi Świętej

Wielkie znaczenie Ziemi Świętej dla wyznawców trzech największych religii monoteistycznych wymuszało powstanie mechanizmu gwarantującego przetrwanie najistotniejszych obiektów sakralnych. Zadanie to nie było łatwe, wymagało przestrzegania zasad tolerancji i pragmatycznego podejścia, które często przegrywały z próbami zdominowania słabszych przeciwników. Prawne regulacje związane z wydawaniem trwałych aktów normatywnych można umiejscowić dopiero w erze panowania osmańskiego, które narzuciło rozwiązania wspierające wyznawców islamu i wyznaczyło jasne ramy działania dla Kościołów chrześcijańskich oraz Żydów. Nowoczesne ustawodawstwo, uwzględniające względną równość stron i poszanowanie pluralizmu religijnego, datować można dopiero na okres Mandatu Palestyny, który cechował się próbą równoważenia sprzecznych interesów. Połowa XX wieku wiąże się ze znacznym umiędzynarodowieniem problematyki ochrony Miejsc Świętych i próbami wypracowania trwałych regulacji chroniących obiekty przed zniszczeniami oraz zmianami własnościowymi. Rezultat II wojny światowej i osłabienie kolonialnych wpływów Wielkiej Brytanii i Francji pozwoliły na uzyskanie niepodległości przez liczne państwa Bliskiego Wschodu na czele z Izraelem. Unikatowy charakter państwa tworzonego przez wyznawców judaizmu stworzył nowe warunki dla ułożenia ładu religijnego, przy czym izraelski ustawodawca wykazywał się daleko idącą ostrożnością. Utrwalono już funkcjonujące założenia systemu ochrony Miejsc Świętych i otworzono im drogę implementacji do nowoczesnego prawodawstwa. Jednocześnie nierozwiązywalny konflikt arabsko-izraelski stanowi wyzwanie dla zachowania bezpieczeństwa obiektów sakralnych, co wymusza reakcję ONZ i państw trzecich, by działać w interesie przetrwania historycznych mniejszości religijnych i ich dziedzictwa sakralnego w Palestynie. Praca ukazuje przekrój rozwiązań historycznych, proces formowania regulacji prawnych, wyjaśnia przesłanki ich konstruowania, a także przedstawia gwarancje izraelskie, palestyńskie oraz ONZ-owskie dla poszanowania bezpieczeństwa Miejsc Świętych.

The great importance of the Holy Land for the followers of the three major monotheistic religions necessitated the creation of a mechanism to guarantee the survival of the most significant religious sites. This task was not easy, requiring adherence to the principles of tolerance and a pragmatic approach, which often lost out to attempts to dominate weaker opponents. Legal regulations related to the issuing of permanent normative acts can only be located in the era of Ottoman rule, which imposed solutions in support of the followers of Islam and set a clear framework for the Christian Churches and the Jews. Modern legislation, taking into account the relative equality of parties and respect for religious pluralism, can only be dated to the Mandate of Palestine period, which was characterised by an attempt to balance conflicting interests. The mid-twentieth century is associated with a significant internationalisation of the issue of the protection of Holy Places and attempts to develop permanent regulations to protect sites from destruction and changes in ownership. The outcome of the Second World War and the weakening of the colonial influence of Britain and France allowed for the independence of numerous Middle Eastern states led by Israel. The unique nature of a state created by adherents of Judaism created new conditions for the arrangement of religious order, with the Israeli legislature exercising far-reaching caution. The assumptions of the system for the protection of the Holy Places, which was already in place, were consolidated and opened the way for their implementation into modern legislation. At the same time, the unresolvable Arab-Israeli conflict poses a challenge to the preservation of the security of sacred sites, forcing a response from the UN and third countries to act in the interest of the survival of historical religious minorities and their sacred heritage in Palestine. The paper shows a cross-section of historical solutions, the process of forming legal regulations, explains the rationale behind their construction, and presents Israeli, Palestinian and UN guarantees for respecting the security of Holy Places.