Grupa VAT jako podatnik

Podmiotowość prawnopodatkowa kształtowana jest autonomicznie na potrzeby każdego podatku. Podmiotowość podatnika może być kształtowana w sposób indywidualny albo grupowy, przy pomocy różnych metod, uzależniona od wystąpienia obiektywnych i subiektywnych okoliczności, narzucona albo dobrowolna. Sposób określenia podmiotowości prawnopodatkowej oraz ocena, czy dany podmiot jest uznawany za podatnika, ma istotne znaczenie praktyczne z uwagi na fakt, że podmiot podatku jest podstawowym elementem konstrukcyjnym podatku, przy czym podmiot będący podatnikiem występuje na gruncie każdego podatku. Niebycie podatnikiem danego podatku wyklucza zatem opodatkowanie zdarzenia będącego jego przedmiotem. Ustawą z dnia 29 października 2021 r. do polskiego porządku prawnego wprowadzono, funkcjonującą w większości państw członkowskich UE, instytucję grupy VAT. Ramy interpretacyjne grupy VAT stworzone zostały poprzez wykładnię przepisów Dyrektywy 2006/112/WE, dotyczących podatnika wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, dokonaną przez TSUE, w tym w zakresie art. 11, zgodnie z którym po konsultacji z komitetem doradczym ds. podatku od wartości dodanej, każde państwo członkowskie może uznać za jednego podatnika osoby mające siedzibę na terytorium tego samego państwa członkowskiego, które będąc niezależnymi pod względem prawnym, są ściśle powiązane pod względem finansowym, ekonomicznym i organizacyjnym. Grupa VAT została wprowadzona art. 15a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm.), stanowiącym że podatnikiem może być również grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, które zawrą umowę o utworzeniu grupy VAT. Nadanie grupie VAT statusu podatnika następuje z dniem wskazanym w umowie o utworzeniu grupy VAT, nie wcześniej jednak niż z dniem dokonania rejestracji, o której mowa w art. 96 u.p.t.u. Utworzenie grupy VAT wymaga zatem spełnienia warunków materialnych (określonych powiązań i terytorium jednego państwa członkowskiego) i formalnych (zawarcia umowy i dokonania rejestracji). Utworzenie grupy VAT, której istota polega na uproszczeniu procedur administracyjnych, neutralności transakcji dokonywanych pomiędzy członkami GV na gruncie podatku VAT, jest rozwiązaniem niewątpliwie korzystnym dla osób mogących tego dokonać. Mimo to, niewiele podmiotów faktycznie decyduje się na takie rozwiązanie. Taki stan rzeczy wynika z wadliwej legislacji, niejasnych przepisów, niejednoznacznych rozwiązań i definicji, a także niekorzystnych dla podatników interpretacji przepisów prawa podatkowego. De lege ferenda wnioskować należy o zmianę przepisów dotyczących między innymi nadania i utraty statusu grupy VAT, które w obecnym kształcie stwarzają dla podatników istotne ryzyko.

Tax subjectivity is created independently for the needs of each tax. The taxpayer's subjectivity may be shaped individually or collectively, using various methods, dependent on objective and subjective circumstances, imposed or voluntary. The method of determining legal and tax personality and assessing whether a given entity is considered a taxpayer is of significant practical importance due to the fact that the taxable person is the basic construction element of the tax, and the entity being a taxpayer appears in every tax. Therefore, not being a taxpayer of a given tax precludes taxation of the event that is its subject. The Act of October 29, 2021 introduced the VAT group institution, operating in most EU Member States, into the Polish legal system. The interpretative framework of the VAT group was created by the interpretation of the provisions of Directive 2006/112/EC relating to the taxpayer of the common system of value added tax, made by the CJEU, including in the scope of Article 11, according to which, after consulting the Advisory Committee on Value Added Tax, each Member State may treat as a single taxable person persons established in the territory of the same Member State who, being legally independent, are closely linked financially, economically and organizationally. The VAT group was introduced by Article 15a of the Act of 11 March 2004 on tax on goods and services (Journal of Laws of 2024, item 361, as amended), which stipulates that a taxpayer may also be a group of financially, economically and organizationally related entities that will conclude an agreement on the establishment of a VAT group. The VAT group is granted the status of a taxpayer on the date specified in the agreement establishing the VAT group, but not earlier than the date of registration referred to in Article 96 of the Act on tax on goods and services creating a VAT group therefore requires meeting material conditions (specific connections and the territory of one Member State) and formal conditions (concluding an agreement and registering). The creation of a VAT group, the essence of which is the simplification of administrative procedures and the neutrality of transactions made between GV members in terms of VAT, is undoubtedly a beneficial solution for those able to do so. Despite this, few entities actually decide to implement such a solution. This state of affairs results from defective legislation, unclear provisions, ambiguous solutions and definitions, as well as unfavorable interpretations of tax law provisions for taxpayers. De lege ferenda, a request should be made to change the provisions regarding, among others, granting and losing the VAT group status, which in their current form pose a significant risk for taxpayers.