Rozkład przestrzenny partycypacji wyborczej oraz nieważnych głosów w wyborach prezydenckich, parlamentarnych i europarlamentarnych w Polsce w latach 2004-2019

Teoretycy demokracji są zasadniczo zgodni, że dla utrzymania ustroju demokratycznego konieczna jest aktywność obywatelska. W tym kontekście ważna jest nie tylko powszechność uczestnictwa w wyborach, ale także świadome i kompetentne oddanie głosu. Miarami wyborczej aktywności obywatelskiej są m.in. frekwencja wyborcza i odsetek nieważnych głosów, które stanowią główny punkt zainteresowania w niniejszej pracy. Poza ogólnym poziomem tych wskaźników w skali kraju, istotne jest także ich zróżnicowanie przestrzenne, gdyż wskazuje ono na dysproporcje geograficzne w aktywności obywatelskiej i potencjalne regionalne różnice w jakości demokracji. Analiza tego zróżnicowania, a także próba jego wyjaśnienia stanowią główny cel rozprawy. W pracy wykorzystano dane dla wszystkich wyborów centralnych w latach 2004-2019 w Polsce na poziomie gmin. Wykonano mapy metodą kartogramów prezentujące poziom frekwencji wyborczej oraz odsetka nieważnych głosów, klasyfikację przestrzenną gmin ze względu na zachowania wyborcze, a także przeprowadzono analizę regresji liniowej wielorakiej w celu odnalezienia najważniejszych determinant dla badanych zjawisk. W efekcie opisano zaobserwowane wzorce przestrzenne frekwencji wyborczej i odsetka nieważnych głosów dla wspomnianego wielolecia, a także podjęto próbę wyjaśnienia zróżnicowania przestrzennego tych zjawisk czynnikami społecznymi, ekonomicznymi, historycznymi i kulturowymi. Wnioski płynące z niniejszej rozprawy okazały się być w większości odmienne do zakładanych hipotez. Jest to m.in. wynikiem zmian, jakie zaszły w polskiej geografii wyborczej w ostatnim dwudziestoleciu, ale także efektem wykorzystania w pracy metod i danych, które nie były dotąd stosowane w tej subdyscyplinie naukowej.

Theorists of democracy generally agree that civic participation is necessary to maintain a democratic system. In this context, not only general participation in elections is important, but also deliberate and competent voting. The important measures of electoral civic activity are voter turnout and invalid votes which are the main topic of this thesis. Apart from the general level of these indicators, their spatial differentiation is also important, as it indicates geographical disproportions in civic participation and potential regional differences in the quality of democracy. The main aim of the dissertation is to analyze this differentiation and to try to explain it. In this work data for all central elections in 2004-2019 in Poland at the commune level were used. For showing the level of voter turnout and the percentage of invalid votes, maps using the choropleth method were made. Also maps showing spatial classification of municipalities in terms of electoral behavior are in the dissertation. For finding the most important determinants for spatial differentiation of the studied phenomena multiple linear regression modelling was carried out. As a result, the observed spatial patterns of voter turnout and the percentage of invalid votes for the aforementioned multi-year period were described. An attempt to explain the spatial differentiation of these phenomena with social, economic, historical and cultural factors was also made. The conclusions drawn from this dissertation turned out to be largely different to the assumed hypotheses. It is i.a. the result of changes that have occurred in the Polish election geography in the last two decades, but also the effect of using methods and data that have not been used in this scientific subdiscipline as of now.