Pozycja prawna Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.

Ciągły rozwój społeczny i gospodarczy wymusza daleko idące przekształcenia w obrębie aparatu administracyjnego. Wyrazem tej tendencji jest wzrost znaczenia w strukturze aparatu administracji jednostek organizacyjnych określanych zbiorczo mianem nietypowych podmiotów administrujących. Praca poświęcona jest ustaleniu, czy do kategorii nietypowych podmiotów administrujących można zaliczyć jedyną działającą spółkę prowadzącą giełdę, jaką jest Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. (dalej: GPW S.A.). W pracy wykazano, że w przypadku GPW S.A. spełnione są najważniejsze wskazane w piśmiennictwie kryteria charakteryzujące nietypowe podmioty administrujące: jej geneza ma związek z aktem woli państwa, funkcjonuje w oparciu o przepisy prawa administracyjnego (do których w dużej części należy zaliczyć także Regulamin Giełdy), wykonuje zadania publiczne i działa w interesie publicznym, podlegając przy tym nadzorowi organu administracji, jakim jest Komisja Nadzoru Finansowego, jak również może w swojej działalności wydawać akty administracyjne. Oprócz tego, spółka prowadząca giełdę ma także pewne specyficzne, właściwe dla niej cechy, które przemawiają za właśnie takim jej statusem: państwo wywiera decydujący wpływ na jej działania przy użyciu mechanizmów właścicielskich oraz jest ona ważnym elementem administracyjnoprawnej sieci bezpieczeństwa rynku giełdowego. Wszystko to prowadzi do generalnego wniosku, że GPW S.A. może zostać uznana za nietypowy podmiot administrujący. W pracy wskazano na zalety, jakie niesie za sobą właśnie taka pozycja prawna spółki prowadzącej giełdę. To, że jest ona podmiotem administrującym, pozwala jej narzucać swoją wolę uczestnikom giełdowego obrotu instrumentami finansowymi. Dzięki temu, GPW S.A. może skutecznie podejmować działania nakierowane na ograniczanie niedoskonałości rynku kapitałowego – z asymetrią informacyjną i generalną nierównowagą pozycji emitentów i inwestorów na czele. Taki właśnie status spółki prowadzącej giełdę jest więc ważnym sposobem ograniczania ryzyka nieodłącznie związanego z inwestowaniem na rynku giełdowym. To zaś, że giełda prowadzona jest nie przez organ administracji, a właśnie przez nietypowy podmiot administrujący przyjmujący postać prawnoorganizacyjną spółki prawa handlowego, nie narzuca na nią ograniczeń proceduralnych wynikających z przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Dzięki temu może ona działać zdecydowanie szybciej i bardziej elastycznie. Dodatkowo, monopolistyczna pozycja GPW S.A. i generalny, poza przypadkiem dopuszczania instrumentów finansowych do obrotu giełdowego, brak poddania jej rozstrzygnięć kognicji sądowej, w praktyce zwiększa siłę oddziaływania rozstrzygnięć podejmowanych przez jej organy. W pracy zauważono, że większość kompetencji spółki prowadzącej giełdę określają lub istotnie doprecyzowują postanowienia Regulaminu Giełdy, czyli aktu w którego powstawaniu ma ona największy udział. Pozwala to w maksymalnym stopniu dostosować sposób wykonywania przez GPW S.A. jej zadań w zakresie organizacji handlu instrumentami finansowymi na giełdzie do praktyki obrotu, zwiększając w ten sposób skuteczność podejmowanych działań. Przeprowadzone w pracy rozważania ujawniły pewne mankamenty i niedoskonałości w zakresie regulacji polskiego rynku kapitałowego, w tym przede wszystkim rynku giełdowego. W pierwszej kolejności chodzi tu o brak spójności pojęciowej między definicjami zawartymi w przepisach regulujących funkcjonowanie rynku kapitałowego a rozumieniem tych samych pojęć na gruncie nauk ekonomicznych i finansowych, skąd one się wywodzą. Stan taki znacząco utrudnia wieloaspektową analizę zjawisk zachodzących na rynku kapitałowym, które mają zarówno prawny, jak i ekonomiczny wymiar. Prawodawca powinien także w większym stopniu dbać o precyzyjność i spójność pomiędzy poszczególnymi przepisami, Jeśli zaś chodzi o samą GPW S.A., to jako podmiot współtworzący całokształt regulacji obowiązujących w obrocie giełdowym, wobec braku objęcia jej funkcjonowania reżimem Kodeksu postępowania administracyjnego, powinna ona w większym stopniu dbać o zapewnienie podporządkowanym jej uczestnikom tego obrotu pewnych minimalnych gwarancji procesowych obrony przysługujących im praw. The continous social and economic development makes necessary far-reaching transformations within the administrative apparatus. A reflection of this trend is the increased importance in the structure of administrative apparatus of the organizational units collectively referred to as untypical administrative entities. The dissertation is devoted to establish, whether the only operating company running the stock exchange, which is the Warsaw Stock Exchange (hereinafter referred to as the WSE), may be qualified to the category of untypical administrative entities. It was proved that in case of the WSE the most important criteria characterizing untypical administrative entities identified in the literature are met: its genesis has connection with the act of will of the state, it operates on the basis of administrative law (which, in large parts, includes also Regulations of the Stock Exchange), performs public tasks and acts in the public interest, being subject to the supervision of an administrative body, which is the Polish Financial Supervision Authority, as well as it may issue administrative acts in its activity. In addition to this, the company running the stock exchange also has some other specific characteristics supporting such its status: the state exercises decisive influence over its activity using proprietary mechanisms and it is an important element of the administrative law safety net of the stock exchange market. All this leads to the general conclusion that the WSE may be considered untypical administrative entity. In the dissertation there were pointed out adventages arising out of such legal position of the company running the stock exchange. Being an untypical administrative entity allows it to impose its will on participants of the stock exchange trading on financial instruments. Thanks to it, the WSE can effectively act in order to reduce imperfections of capital market – the asymmetry of information and general imbalance of the position of issuers and investors. Such status of the company running the stock exchange contributes to reduction of the risk immanently connected with investing on the stock exchange market. The fact, that the stock exchange market is not conducted by an administrative body, but by untypical administrative entity in the form of a commercial company, does not impose on it procedural restrictions included in the Code of Administrative Procedure. This allows it to act faster and more flexibly. Moreover, the monopolistic position of the WSE and general, except for the admission of financial instruments to trading, lack of submission of its conclusions to the jurisdiction of the courts, increases in practice the impact of conclusions taken by the authorities of the WSE. The study pointed out, that the majority of competencies of the WSE is determined or significantly clarified by the provisions of the Regulations of the Stock Exchange, which is an act largely created by the WSE itself. This allows to adjust to the maximum extent the way of exercising by the WSE of its responsibilities for the organization of the trade in financial instruments on the stock exchange markets to the practice of trading, thereby increasing the effectiveness of its activity. Considerations conducted in the dissertation revealed some shortcomings and imperfections in the regulation of Polish capital market, including in particular stock exchange market. Firstly, it is the lack of conceptual consistency between the definitions contained in the regulations governing the functioning of the capital market and understanding of the same concepts on the basis of economic and financial sciences, where they are based. It significantly impedes multi-faceted analysis of the phenomena on the capital market, which have both: legal and economic dimension. The lawmaker should also care more about accuracy and consistency between regulations. As regards the WSE as such, as an entity co-forming entirety of regulations governing the stock exchange, taking into account that the regime of the Code of Administrative Procedure does not apply to its functioning, it should take better care of ensuring that participants of the stock exchange trading on financial instruments subordinated to the company running the stock exchange have minimal procedural guarantees of defense of their rights.