Teatr dokumentalny jako postać dyskursu prawniczego

Niniejsza praca dotyczy związków prawa i teatru (konkretnie gatunku teatru dokumentalnego). Wobec pogłębiającej się specjalizacji języka prawniczego wzrasta potrzeba opowiadania o problemach prawnych w sposób przystępny i zrozumiały dla szerokiego grona odbiorców. Na tę potrzebę odpowiada sztuka. Współczesne spektakle dokumentalne coraz częściej poruszają wątki prawne w sposób przystępniejszy dla przeciętnego człowieka niż tradycyjne formy dyskursu prawniczego (np. judykatura i doktryna prawnicza). Praca koncentruje się na próbie odpowiedzi na pytanie, czy teatr dokumentalny podejmujący zagadnienia prawne może być postacią dyskursu prawniczego. Autorka bada tę kwestię, analizując teksty filozoficznoprawne i teatrologiczne. Najpierw opisuje, czym jest teatr dokumentalny i jaka jest jego historia. Następnie szeroko omawia powiązania między teatrem dokumentalnym a prawem i sytuuje je wobec dwóch ujęć pojęcia performatywności oraz teorii argumentacji prawniczej. Dalsza część pracy poświęcona jest omówieniu różnych koncepcji dyskursu prawniczego. Na podstawie tych teoretycznych rozważań autorka formułuje własną propozycję kryteriów, jakie powinien spełnić dyskurs, aby można go było uznać za dyskurs prawniczy. Następnie sprawdza, czy te kryteria spełniają dwa spektakle dokumentalne autorstwa Instytutu Prawa Performatywnego pt. Odpowiedzialność i Sytuacja graniczna. Analiza tych dwóch spektakli prowadzi do ogólnego wniosku, że teatr dokumentalny może być postacią dyskursu prawniczego w dwojaki sposób – może stanowić formę dyskursu prawniczego jak i być jego uczestnikiem.

This thesis explores the relationship between law and theater, with a specific focus on the genre of documentary theater. In the face of the increasing specialization of legal language, there is a growing need to communicate legal issues in a manner that is accessible and comprehensible to a wider audience. The arts have begun to address this need, with contemporary documentary plays increasingly engaging with legal topics in ways that are more approachable for the average person than traditional forms of legal discourse, such as jurisprudence and legal doctrine. The paper seeks to answer the central question of whether documentary theater that addresses legal issues can be considered a form of legal discourse. To explore this question, the author analyzes texts from both philosophical-legal and theatrical traditions. The thesis begins by defining documentary theater and outlining its historical development. It then examines the connections between documentary theater and law, situating these connections within two frameworks: the concept of performativity and the theory of legal argumentation. The subsequent section delves into various concepts of legal discourse. Based on these theoretical considerations, the author proposes a set of criteria that a discourse must meet to qualify as legal discourse. These criteria are then applied to two documentary performances by the Performative Law Institute, titled 'Responsibility' and 'Borderline Situation'. Through a detailed analysis of these performances, the author concludes that documentary theater can indeed serve as a form of legal discourse and participate actively within it.