Wartość ekonomiczna usług ekosystemowych świadczonych przez drzewa miejskie. Problem optymalnego zarządzania zielenią miejską

Drzewa miejskie świadczą szereg usług ekosystemowych, jak na przykład regulacja mikroklimatu, poprawa poczucia estetyki i stwarzanie warunków sprzyjających rekreacji, sekwestracja i magazynowanie CO2, ograniczanie odpływu wód opadowych czy poprawa jakości powietrza. Usługi te mają swoją wymierną wartość, a ekonomiści już od wielu lat starają się ją wycenić. W badaniu tym dokonano przykładu takiej wyceny w odniesieniu do usługi polegającej na poprawie jakości powietrza wskutek pochłaniania przez drzewa miejskie rosnące w Warszawie wybranych zanieczyszczeń (SO2, NO2 oraz PM2,5). Oszacowane za pomocą oprogramowania i-Tree Eco wielkości pochłanianych zanieczyszczeń przez drzewa w Warszawie oraz ich jednostkowy koszt zewnętrzny oszacowany w ramach projektu ExternE wskazują, że drzewa miejskie rosnące w Warszawie świadczą usługę w zakresie oczyszczania powietrza z SO2, NO2 oraz PM2,5 o wartości około 1.800.000 (750.000–2.900.000) PLN rocznie. Kluczowe znaczenie dla wielkości świadczonych usług ekosystemowych przez drzewa ma ich rozmiar, a ściślej rzecz ujmując rozmiar ich łącznej powierzchni listowia. Gdy łączna powierzchnia listowia drzew ulega zwiększeniu, powiększają się wielokierunkowe korzyści generowane przez drzewa ceteris paribus. W tym kontekście należy uznać, że tam gdzie jest to możliwe, warto sadzić drzewa „dużych gatunków”. Takie drzewa bowiem w ciągu swojego życia dostarczą potencjalnie największą wartość usług ekosystemowych. Należy jednak również mieć na uwadze, że na rzeczywistą wartość usług ekosystemowych, jaką drzewa wygenerują w ciągu swojego życia, wpływa nie tylko rozmiar drzew, lecz także ich odporność na panujące w danym miejscu niekorzystne warunki siedliskowe. Jeżeli dany gatunek nie wykazuje odporności na trudne warunki siedliskowe, w których rośnie, drzewo zacznie obumierać, a tym samym przestanie świadczyć usługi ekosystemowe. Staranny dobór gatunków drzew, uwzględniający ich odporność na trudne warunki siedliskowe jest zatem bardzo istotny, szczególnie w przypadku sadzenia drzew wzdłuż ruchliwych ulic, gdyż warunki tam panujące są najcięższe. Przeprowadzone badanie analizujące decyzje dotyczące nasadzeń drzew wzdłuż głównych arterii Warszawy w latach 2012-2017 pokazało, że sytuacja taka nie zawsze jednak ma miejsce. Analiza dokonana w tym badaniu pokazuje, że sadzono częściej gatunki drzew, które charakteryzowały się po prostu większym rozmiarem, oraz że wpływ na decyzje urzędników miejskich w Warszawie o wyborze gatunków drzew do nasadzeń wzdłuż głównych arterii miasta miał przede wszystkim obecnie występujący skład gatunkowy drzew tam rosnących. Co jednak ważne, badanie pokazało również, że na ich decyzje nie miały istotnego statystycznie wpływu wskaźniki posuszu charakteryzujące gatunki drzew tam rosnące. Analiza funkcjonującego w Warszawie do 2017 roku systemu zarządzania zielenią miejską pozwoliła zauważyć, że sytuacja taka mogła wynikać ze zjawiska opisywanego w teorii agencji jako problem przełożony-podwładny i powiązanych z nim zjawisk opisywanych w teorii ekonomii jako „negatywna selekcja” oraz „pokusa nadużycia”. Ponieważ osoby podejmujące decyzje o składzie gatunkowym nowo sadzonych drzew nie miały zachęt, aby wkładać dodatkowy wysiłek w sprawdzanie, czy występujące gatunki są w pełni dostosowane do istniejącego siedliska, a jeżeli nie są, dokonywać wyborów nowych gatunków w oparciu o wyniki szczegółowych analiz dotyczących stanu roślin, aktualnych uwarunkowań przestrzennych i siedliskowych, tak, aby zwiększyć szansę na podjęcie wyboru maksymalizującego dobrobyt mieszkańców miasta, podejmowano decyzje przede wszystkim w oparciu o swoją intuicję, co skutkowało nieoptymalnym składem gatunkowym sadzonych drzew. Oznacza to, że brak poprawności motywacyjnej kontraktu pomiędzy pracownikami podejmującymi decyzje o składzie gatunkowym sadzonych drzew a ich przełożonym może stanowić jedną z barier instytucjonalnych, prowadzących do nieoptymalnego z składu gatunkowego drzew miejskich.

Urban trees provide a number of ecosystem services, such as microclimate regulation, aesthetic, recreation, carbon sequestration and storage, storm water run-off reduction and air purification. These services have measurable values and economists have been trying to evaluate them for many years now. In the first part of this research, an example of such evaluation was made regarding ecosystem service of removing selected pollutants (SO2, NO2 and PM2,5) provided by urban trees in Warsaw. The volume of pollutants absorbed by trees in Warsaw was estimated using the i-Tree Eco software. With information about external unit cost of selected pollutants as measured in the ExternE project, it was estimated that the value of the ecosystem service provided by urban trees growing in Warsaw can be estimated at PLN 1,800,000 (750,000-2,900,000) per year. The size of trees, or more precisely, the size of the total surface area of the leaves, is crucial for the extent of ecosystem services they provide. As the total leaf area of the trees expands, the various benefits generated by trees also increase ceteris paribus. Therefore, large species of trees, those with an extensive total leaf surface area, should be planted whereever possible (where there is sufficient space). These trees are most likely to provide the greatest values of ecosystem services during their lifetime. However, it should also be considered that the real value of ecosystem services which the trees are to generate during their lifetime is affected not only by the size of the trees but also by their resistance to habitat disadvantages. If a certain species is not resistant to the difficult habitat conditions in which it grows, the tree starts to show extensive dieback and thus stops providing ecosystem services. It is therefore very important to carefully select tree species, taking into account their resistance to difficult habitat conditions, especially in the case of planting them along busy streets, as the conditions prevailing in such areas are particularly harsh. In the second part of the research, a study analysing decisions on planted tree species along the main streets of Warsaw in the years 2012-2017 was conducted. It showed that the evaluation of the most appropriate species for a certain area is not always carried out. The analysis performed in this study shows that 'large species' of trees were planted most often, and that the decisions of Warsaw city officials to select tree species for planting along the main streets of the city were influenced primarily by the current species composition of trees growing there. More importantly, the study also showed that their decisions were not affected to any statistically significant degree by the dieback indices (dieback characterising the species of trees growing along the main streets of the city). The analysis of the urban greenery management system which was functioning in Warsaw until 2017 showed that such a problem could result from the phenomenon described as the agency dilemma (principal–agent problem) and related phenomena, described in the theory of economics as "adverse selection" and "moral hazard". Decision-makers whose task was to determine the tree species composition were not encouraged to make choices based on the results of detailed analyses of the condition of plants, and current spatial and habitat conditions. Such measures could potentially contribute to the increase in city inhabitants' welfare. Instead, their decisions were made primarily on the basis of their own intuition, which led to a non-optimal tree species composition. Thus, the results of the study confirm the main hypothesis that the lack of incentives in contracts between the employees making decisions on the tree species composition and their supervisors may constitute one of the institutional barriers leading to the non-optimal composition of urban trees.