Diego de Saavedra y Fajardo a problemy kultury europejskiej wieku siedemnastego

Rozprawa poświęcona jest dziełu siedemnastowiecznego hiszpańskiego dyplomaty i pisarza Diega Saavedry Fajarda (1584-1648) zatytułowanemu Idea de un príncipe político-cristiano en cien empresas representada, zwanemu również Empresas políticas. Ten mozaikowy tekst pedagogiczny, wydany po raz pierwszy w Monachium w 1640 roku, jest emblematycznym zwierciadłem władcy (speculum principis), które szybko zdobyło niezwykłą popularność w całej Europie, w tym w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W pracy dowodzę, że Empresas políticas dają nam możliwość głębszego poznania kultury hiszpańskiego Złotego Wieku, zwłaszcza w jej wymiarze polityczno-społecznym. Możliwość ta wszakże otwiera się dopiero wtedy, gdy tej formie wypowiedzi literackiej, która częstokroć zbyt pospiesznie sprowadzana jest do gatunku emblematycznego, przywróci się wymiar filozoficzno-polityczny. Empresas políticas są dziełem myśliciela chrześcijańskiego, tworzącego rodzaj perswazyjnej summy politycznej dla władcy. Poprzez opowiedziane w niej historie, przykłady oraz analizy Saavedra podejmuje próbę ocalenia wartości, których upadek obserwuje wszędzie wokół siebie jako aktywny dyplomata czasów wojny trzydziestoletniej. Lektura dzieła pozwala zmierzyć się z jednym z centralnych problemów hiszpańskiej myśli siedemnastowiecznej, jakim było sformułowanie moralnie akceptowalnej teorii skutecznego rządzenia w reakcji na koncepcję propagowaną przez Księcia Niccola Machiavellego. Do odczytania myśli Machiavellego oraz polemiki z nią, podjętej w Empresas, używam między innymi narzędzi dwudziestowiecznej psychologii. Staram się również dowieść, że Saavedra interpretował koncepcje Florentczyka z niezwykłą wnikliwością oraz zrozumieniem, z którego nie zawsze mógł zdać relację w swoich pismach. Istotnymi elementami zastosowanej w pracy procedury interpretacyjnej są: sporządzony po raz pierwszy w literaturze polskiej kompletny przegląd badań nad Saavedrą i Empresas, rekonstrukcja biografii i tła kulturowego.