Właściwości form przetrwalnych Daphnidae z akwenów o różnym stopniu zmienności warunków środowiskowych

Diapauza, czyli okresowe zatrzymanie rozwoju, jest jednym z ważniejszych elementów historii życia słodkowodnych zwierząt planktonowych. Wytwarzanie form spoczynkowych umożliwia przetrwanie w macierzystym siedlisku okresów niesprzyjających warunków środowiskowych, których nie są w stanie tolerować osobniki aktywne, jak też zwiększa szansę pasywnej dyspersji pomiędzy izolowanymi zbiornikami. W niniejszej rozprawie porównano wybrane właściwości form przetrwanych słodkowodnych wioślarek z rodziny Daphnidae pochodzących ze zbiorników wodnych cechujących się różnym stopniem zmienności warunków środowiskowych. Przedstawione zostały wyniki badań dotyczących takich zagadnień, jak: odporność form spoczynkowych na oddziaływanie ekstremalnych warunków środowiskowych, długość okresu głębokiego spoczynku, sygnały środowiskowe terminujące okres spoczynku,wpływ osadów jeziornych na wykluwanie jaj przetrwalnych oraz budowa anatomiczna osłon jaj przetrwanych wybranych wioślarek i powiązanie jej z potencjalnymi funkcjami. Stwierdzono różnice w optymalnej temperaturze inkubacji oraz w odporności na przesychanie i wysokie temperatury form spoczynkowych pochodzących z różnego typu zbiorników wodnych. Wykazano negatywny wpływ osadów jeziornych na wykluwanie się jaj przetrwalnych Daphnia. Stwierdzono różnice w długości głębokiego spoczynku pomiędzy formami przetrwalnymi deponowanymi o różnych porach roku. Wykazano także różnice w budowie anatomicznej efipiów Ctenodaphnia i Daphnia, które mogą mieć wpływ na ich strategię dyspersji. Zaprezentowane w dysertacji wyniki uzupełniają dotychczasową wiedzę na temat mechanizmu spoczynku planktonowych wioślarek i uwydatniają różnice właściwości form spoczynkowych planktonowych wioślarek, które wynikają z odmiennych wyzwań środowiskowych cechujących różnego typu zbiorniki wodne.

Diapause, a periodic suspension of ontogenetic development, is one of the most important elements of the life history of freshwater planktonic animals. Production of resting forms allows organisms to survive periods of unfavorable environmental conditions that active individuals would not be able to survive and facilitate their passive dispersal between isolated sites. The dissertation compares the features of the resting forms of freshwater cladocerans of the Daphnidae family inhabiting waterbodies of different scale of variation of environmental conditions. Here are presented results of studies on the following topics: resistance of dormant stages to unfavourable conditions, length variability of the refractory periods, environmental signals terminating developmental arrest, an impact of lake sediments on activation probability of the dormant forms and the structure of ephippia of the most common cladoceran species. Differences in optimal hatching conditions and resistance to desiccation and high temperatures were found between resting forms originating from ponds and lakes. A negative effect of lake-sediment on hatching of Daphnia dormant eggs was found. Differences in length of the refractory periods between Daphnia resting forms produced in different times of the year were shown. Also anatomical differences of Daphnia and Ctenodaphnia ephippia that might affect their dispersal strategies were presented.The results presented in the dissertation supplement the current knowledge on the diapause mechanism of planktonic cladocerans and highlight their structural and functional properties arising from different environmental challenges in various types of water habitats.