Ocena oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym jako instrument prawa ochrony środowiska Unii Europejskiej

Rozprawa doktorska poświęcona jest zagadnieniu oceny oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym na gruncie prawa unijnego. Jest to stosunkowo rzadko przyjmowana perspektywa badawcza, ponieważ w tematyce tej dominuje optyka prawnomiędzynarodowa. Celem rozprawy jest wykazanie, że ocena oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, określona w przepisach unijnych, stanowi horyzontalny instrument prawa ochrony środowiska Unii Europejskiej. Praca sięga do genezy oceny oddziaływania na środowisko, z którego ewoluował transgraniczny wymiar procedury. Analiza dokumentów międzynarodowej polityki ochrony środowiska (zwłaszcza Deklaracji z Rio de Janeiro) dostarczyła koncepcyjnych podstaw badanego instrumentu. Rozprawa zawiera szeroki przegląd charakterystyki unijnego prawa ochrony środowiska. Przywołano przy tym cechy konstytutywne oraz klasyfikację instrumentów ochrony środowiska w prawie unijnym. Na tym tle wykazano, że ocena oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, przewidziana w przepisach unijnych, stanowi horyzontalny instrument prawa ochrony środowiska UE. W pracy odniesiono się również do zwyczaju międzynarodowego w postaci zasady niewyrządzania transgranicznych szkód środowiskowych (no-harm rule), jako doktrynalnej i materialnoprawnej podstawy badanej procedury. W ramach przeglądu orzecznictwa Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości określono główne elementy tej zasady. Następnie zostało to zestawione z ramami prawnymi procedury oceny oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym w prawie Unii Europejskiej. W tym kontekście przytoczono także inne transgraniczne procedury środowiskowe unijnego prawa ochrony środowiska. Rozprawa doktorska zawiera również przegląd głównych wyzwań praktyki stosowania prawa UE w zakresie oceny oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym. Dotyczy to złożonych projektów wielkiej skali oraz dynamiki unijnej legislacji, związanej z występowaniem nowych kryteriów oceny działalności w UE pod względem zgodności z celami klimatycznymi Unii Europejskiej (Nowy Zielony Ład).

PhD thesis covers the topic of environmental impact assessment in a transboundary context (TEIA) in the European Union law. It is a relatively uncommon research perspective since within the TEIA issue an international-law prospect is usually adapted. The aim of the thesis is to prove that the TEIA, enshrined within the EU provisions, is a horizontal legal instrument of the EU environmental law. The PhD thesis refers to the origins of EIA as a ground of evolution of the TEIA. Analysis of the documents of the international environmental politics (esp. Rio de Janeiro Declaration) provides fundamentals of TEIA instrument. The thesis lays out a comprehensive prospect of the EU environmental law. In this regards the constitutive features of legal instruments of the EU environmental law were examined. On this basis it was proven that the environmental impact assessment in a transboundary context constitutes a horizontal legal instrument of the EU environmental law. The PhD thesis concerns also the customary no-harm rule as a doctrinal as well as a substantive basis of the procedure in question. Findings derived from the relevant International Court of Justice’s case-law allowed to demonstrate the main conditions of the no-harm rule. Furthermore, it was compared with the legal framework of the TEIA procedure in the EU law. In this context the PhD thesis regards also to other transboundary environmental procedures set out within the EU environmental law. The thesis contains considerations on the main challenges to a practice dimension of the TEIA provision within the EU law. It refers to large-scale projects as well as the new legal criteria of the assessment of compliance regarding the EU climate agenda (European Green Deal).