Zakres dopuszczalnych zmian utworu przez nabywcę w kontekście autorskich praw osobistych.

Niniejsza praca koncentruje się wokół zagadnienia dozwolonego zakresu zmiany utworu przez nabywcę, co ma istotne znaczenie praktyczne, gdyż utwory chronione na gruncie prawa autorskiego coraz częściej stają się przedmiotami obrotu, inwestycji, a nawet komercjalizacji. Konieczność ich modyfikowania wynika z majątkowych potrzeb kontrahentów, co przeciwstawia się osobistym interesom twórcy w zakresie ochrony zarówno integralności utworu, jak i więzi twórcy z utworem. Polski ustawodawca przewidział dualistyczny model praw autorskich, nadając uprawnieniom osobistym nadrzędną pozycję w stosunku do uprawnień majątkowych. Autorskie prawa osobiste są wieczne, niezbywalne i nie podlegają zrzeczeniu, ale możliwe jest upoważnienie innego podmiotu do skorzystania z nich w pewnym zakresie. Należy także zaznaczyć, że prawo do integralności utworu nie ma charakteru absolutnego. Możliwe jest zatem jego ograniczenie prowadzące do zmodyfikowania utworu. Art. 49 aut. 2 pr.aut. stanowi o zakazie wprowadzania zmian do utworu – następca prawny (…) nie może, bez zgody twórcy, czynić zmian w utworze – oraz wprowadza wyjątek od tej zasady – chyba że są one spowodowane oczywistą koniecznością, a twórca nie miałby słusznej podstawy im się sprzeciwić. Wynika z tego, że nabywca może wprowadzić zmiany do utworu: 1) bez zgody twórcy na podstawie ustawy; 2) za zgodą twórcy na podstawie upoważnienia. W obu przypadkach działanie pozbawione zostanie znamiona bezprawności, pod warunkiem, że modyfikacja nie przekroczy zakresu wyrażonego w art. 49 ust. 2 pr.aut. lub w upoważnieniu. Zmianę na podstawie ustawy i na podstawie zgody twórcy różni kwestia podmiotowa. Za zgodą, twórca może upoważnić do zmiany każdy podmiot, m.in. nabywcę praw majątkowych, licencjobiorcę oraz właściciela egzemplarza nośnika. Ten ostatni nie będzie mógł jednak dokonać zmian w utworze w oparciu o art. 49 ust. 2 pr.aut., co nie przesądza jednak o braku możliwości ograniczenia prawa do integralności utworu w stosunku do nabywcy prawa własności egzemplarza nośnika. W przypadku zmian wprowadzonych do utworu bez zgody twórcy, to art. 49 ust. 2 pr.aut. wyznacza dozwolony zakres ingerencji w treść i formę utworu wskazując na konieczność kumulatywnego wystąpienia przesłanek oczywistej konieczności zmiany i braku słusznej podstawy sprzeciwu twórcy. W sytuacji zmiany utworu na podstawie zgody twórcy to jej zakres decydował będzie o dopuszczanych granicach modyfikacji. Przyjmuje się, że twórca może wyrazić zgodę na wszelkie zmiany, nawet te, prowadzące do osłabienia czy zerwania więzi twórcy z dziełem, a także takie, które wymagać będą od nabywcy prowadzenia elementów twórczych. Musi on jednak w sposób dostateczny wyrazić zakres zmian, na które się zgadza. Za niedopuszczalne uznaje się wyrażenie zgody abstrakcyjnej udzielonej in blanco i pro futuro.

This work focuses on the issue of the permissible scope of modification of a work by its acquirer, which is of significant practical importance as works protected under copyright law are increasingly becoming objects of trade, investment, and even commercialisation. The necessity of modifying them arises from the financial needs of the parties involved, which contrasts with the personal interests of the creator in protecting both the integrity of the work and the creator's bond with the work. The Polish legislator has adopted a dualistic model of copyright, granting personal rights a superior position over economic rights. Moral rights are perpetual, non-transferable, and cannot be waived, but it is possible to authorise another party to exercise them to a certain extent. It should also be noted that the right to the integrity of the work is not absolute. Therefore, it can be limited, leading to modifications of the work. Article 49(2) of the Copyright Act states a prohibition on making changes to the work – a successor (...) may not, without the creator’s consent, make changes to the work – and introduces an exception to this rule – unless they are caused by an obvious necessity, and the creator would not have a legitimate basis to oppose them. This implies that the purchaser may make changes to the work: 1) without the creator's consent based on the law; 2) with the creator's consent based on authorisation. In both cases, the action will not be considered unlawful, provided that the modification does not exceed the scope expressed in Article 49(2) of the Polish Copyright Act or in the authorisation. The difference between changes based on the law and those based on the creator's consent lies in the subject matter. With consent, the creator can authorise any entity to make changes, including the purchaser of property rights, the licensee, and the owner of a copy of the work. However, the latter will not be able to make changes to the work based on Article 49(2) of the Copyright Act, which does not preclude the possibility of limiting the right to the integrity of the work in relation to the purchaser of the ownership of the copy of the work. In the case of changes made to the work without the creator’s consent, Article 49(2) of the Copyright Act sets the permissible scope of interference with the content and form of the work, indicating the necessity of the cumulative occurrence of the conditions of obvious necessity for the change and the lack of a legitimate basis for the creator's objection. In the situation of modifying the work based on the creator’s consent, its scope will determine the permissible limits of modification. It is assumed that the creator may consent to any changes, even those leading to the weakening or severing of the creator’s bond with the work, as well as those requiring the purchaser to incorporate creative elements. However, the creator must adequately express the scope of changes to which they agree. It is considered unacceptable to give a general, abstract consent provided in blanco and pro futuro.