Odpowiedzialność posiłkowa w prawie karno-skarbowym-wybrane zagadnienia procesowe

Pomimo wieloletniej egzystencji w polskim systemie karno-skarbowym, instytucja odpowiedzialności posiłkowej stwarza szereg problemów w zakresie właściwego jej stosowania co zmniejsza możliwości gwarancji praw i obowiązków proporcjonalnych do zakresu odpowiedzialności. Do problemów takich należy m.in. kumulacja ról procesowych podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej z rolą interwenienta, osoby zobowiązanej do zwrotu korzyści uzyskanych z cudzego przestępstwa, czy też z przedstawicielem podmiotu zbiorowego biorącego udział w postępowaniu. Instytucja odpowiedzialności posiłkowej stwarza także problemy w zakresie reprezentacji podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej niebędącego osobą fizyczną w ramach procesu karnego. Wątpliwości interpretacyjne pojawiają się także w związku z likwidacja, upadłością oraz restrukturyzacją podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej. Występowanie wskazanych powyżej problemów związanych z instytucją odpowiedzialności procesowej prowadzi do wniosku, że enumeratywnie wskazany zakres praw i obowiązków podmiotu odpowiedzialnego posiłkowo nie konstytuuje jednak w odpowiedni sposób sytuacji procesowej podmiotu odpowiedzialnego posiłkowo, którego obligatoryjna odpowiedzialność ma równie uciążliwy charakter co odpowiedzialność nałożona na oskarżonego. . Ustawodawca, który przewidział możliwość wystąpienia kumulacji roli procesowej podmiotu odpowiedzialnego procesowo oraz interwenienta o czym świadczy art. 125 §5 KKS powinien wprowadzić regulacje, które wykluczą możliwość wystąpienia tej kumulacji w sposób bezpośredni, rozbudowując jednocześnie zakres uprawnień podmiotu odpowiedzialnego procesowo, który pozwoli mu możliwość zgłoszenia roszczenia wobec przedmiotów objętych przepadkiem. W przypadku zaś kumulacji ról procesowych podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej wraz z innymi podmiotami, których interesy pozostają zbieżne z bierną stroną procesową, wystarczającym wydaje się korzystanie przez te podmioty z różnych pełnomocników do realizacji praw i obowiązków konkretnej roli procesowej. . W związku z powyższym przepisy postępowania powinny umożliwić im skorzystanie z więcej niż jednego pełnomocnika przyznawanego z urzędu co stanowić będzie umożliwienie realizacji swoich praw w związku z wystąpieniem wad systemowych takich jak kumulacja ról procesowych, które nie powinny wywierać wpływu na możliwość realizacji uprawnień. W zakresie natomiast reprezentacji podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej, odpowiednim wydaje się przyjęcie jednej z prezentowanych w doktrynie dróg: 1. wykładnia rozszerzająca art. 51 § 1 KPK prowadząca do przyjęcia prokurenta do kategorii organu uprawnionego do działania lub 2. interpretacja treści art. 51 § 1 KPK z uwzględnieniem normy zawartej w art. 205 § 3 oraz art. 373 § 3 KSH, co nie powodowałoby stosowania wykładni rozszerzającej sensu stricte, lecz stanowiłoby umożliwienie szerokiej realizacji odesłania do przepisów prawa handlowego.

Despite its long-standing existence in the Polish penal and fiscal system, the institution of subsidiary liability poses a number of problems in terms of its proper application, which reduces the possibility of guaranteeing rights and obligations proportional to the scope of liability. Such problems include, inter alia, the accumulation of procedural roles of the entity held to subsidiary liability with the role of an intervener, a person obliged to return benefits obtained from another person's crime, or with a representative of a collective entity participating in the proceedings. The institution of subsidiary liability also poses problems with regard to the representation of a subject of subsidiary liability who is not a natural person in a criminal trial. Doubts of interpretation also arise in connection with the liquidation, bankruptcy and restructuring of an entity held to subsidiary liability. The occurrence of the above-mentioned problems related to the institution of procedural liability leads to the conclusion that the enumerated scope of rights and obligations of the entity held liable in the alternative does not, however, adequately constitute the procedural situation of the entity held liable in the alternative, whose obligatory liability is of an equally onerous nature as the liability imposed on the accused. The legislator, who has provided for the possibility of the cumulation of the procedural role of the subject of procedural liability and the intervener, as evidenced by Article 125 § 5 of the Code of Criminal Procedure, should introduce regulations which exclude the possibility of this cumulation occurring in a direct manner, while at the same time expanding the scope of powers of the subject of procedural liability which will allow it to make a claim against the objects subject to forfeiture. On the other hand, in the case of an accumulation of the procedural roles of the subject held liable together with other subjects whose interests coincide with the passive procedural party, it seems sufficient for these subjects to use different attorneys for the implementation of the rights and obligations of a specific procedural role. . Accordingly, the procedural rules should allow them to use more than one ex officio appointed representative, which will constitute an opportunity to exercise their rights in view of systemic flaws such as the accumulation of procedural roles, which should not have an impact on the possibility of exercising rights. On the other hand, with regard to the representation of the subject of subsidiary liability, it seems appropriate to adopt one of the paths presented in the doctrine: 1. an expansive interpretation of Article 51 § 1 of the Code of Criminal Procedure leading to the acceptance of the proxy into the category of a body authorised to act, or 2. to interpret the content of Article 51 § 1 Code of Criminal Procedure taking into account the standard contained in Article 205 § 3 and Article 373 § 3 of the Commercial Companies Code, which would not result in the application of an expansive interpretation in the strict sense, but would allow for a broad implementation of the reference to the provisions of commercial law.