Theoretical Bases of Critical Data Studies

Cel/Teza: Celem artykułu jest przedstawienie głównych założeń oraz analiza podstaw teoretycznych nurtu critical data studies (CDS). Koncepcja/Metody badań: Analiza opiera się na krytycznym przeglądzie literatury z zakresu CDS, społecznych aspektów Big Data, a także socjologii wiedzy, filozofii wiedzy oraz studiów nad nauką i techniką. Wyniki i wnioski: Autor wskazuje trzy główne teoretyczne postulaty CDS: (1) krytyka rynkowo zorientowanej racjonalności instrumentalnej; (2) Odrzucenie założenia o niezależności danych od procesu badawczego; (3) Odrzucenie koncepcji surowych danych. W artykule omówiono intelektualne źródła CDS. Autor argumentuje, że nurt CDS wyrasta z konstruktywistycznej socjologii wiedzy oraz studiów nad nauką i technologią. Oryginalność/Wartość poznawcza: Artykuł czerpie z literatury teoretycznej i studiów empirycz­nych z różnych dziedzin w celu zbadania teoretycznych podstaw CDS i ulokowania tego nurtu na historycznej mapie idei. Podkreśla potrzebę krytycznego patrzenia na dane i ich przetwarzanie, co jest szczególnie istotne w obszarze big data. Nurt CDS jest rozpoznany na gruncie kulturoznawstwa i nauk o mediach (choć słabo dyskutowany w polskiej literaturze naukowej z tych dziedzin), ale nieobecny w informatologii, której dorobek mógłby istotnie wzbogacić.