Zaangażowanie emocjonalne młodzieży uczącej się języka obcego a efektywność procesu kształcenia językowego. Podejście zadaniowe w ujęciu glottodydaktycznym i neuropedagogicznym

Niniejsza dysertacja podejmuje kwestię zaangażowania uczącego się na zajęciach języka obcego, realizowanych w myśl założeń podejścia komunikacyjnego i zadaniowego. Coraz większa liczba badań wykazuje, że osiągnięcia uczących się w dużej mierze uzależnione są od emocji. (Efklides & Volet, 2005; Linnenbrink 2006; Linnenbrink-Garcia & Pekrun 2011; Schutz & Laneharrt 2002; Schutz & Pekrun 2007). Emocje pomagają w procesie uczenia się, przyczyniając się do zapisywania informacji, ich przetwarzania oraz do ich wykorzystywania w odpowiednich sytuacjach. Związane są z zaangażowaniem uczącego się oraz oddziałują w dalszej kolejności na osiągnięcia uczących się (Pekrun, Linnenbrink-Garcia 2012: 278). Zaangażowanie uczącego się jest zatem pośrednikiem między emocjami a osiągnięciami. Nowoczesne podejścia do nauczania języków obcych np. podejście zadaniowe w coraz większym stopniu oferują możliwości aktywnego uczestnictwa w zajęciach i większego zaangażowania się w proces uczenia się, niż podejścia tradycyjne, do których zaliczane jest m.in. podejście komunikacyjne. W związku z tym w teoretycznej część dysertacji przedstawione zostały zagadnienia tzw. nowej kultury uczenia się i nauczania, konstruktywistycznego modelu uczenia się oraz podejścia zadaniowego do nauczania języków obcych. W rozprawie poruszone zostały także koncepcje konstruktywistyczne, które w szczególny sposób podkreślają uczenie się w kontekście społecznym. Kolejna część dysertacji poświęcona jest problematyce podejścia zadaniowego do uczenia się i nauczania języków obcych z perspektywy glottodydaktycznej i pedagogicznej. Celem jej jest przedstawienie koncepcji teoretycznej podejścia zadaniowego oraz ukazanie jego implikacji w praktyce szkolnej. Jako koncepcja dydaktyczna podejście zadaniowe przedstawione zostało w mojej rozprawie na tle koncepcji podejść komunikacyjnego i działaniowego. W kolejnej części dysertacji podejście zadaniowe ukazane zostało na tle badań neurobiologicznych, które w dużej mierze pokazały duże znaczenie emocji w procesie nauczania i uczenia się. W tej części opracowania przedstawione zostały także koncepcje neurodydaktyczne, mające na celu zmianę podejścia do procesu uczenia się. Dopełnieniem komponentu teoretycznego pracy jest część badawcza, obejmująca badanie zaangażowania uczących się na lekcjach języka niemieckiego, przeprowadzonych w myśl założeń podejścia zadaniowego i komunikacyjnego. Celem projektu badawczego towarzyszącego rozprawie jest ukazanie obiektywnego zaangażowania, mierzonego na podstawie eksperymentu medycznego oraz porównanie jego wyników z subiektywną oceną uczących się na temat stopnia swojego zaangażowania. Wykorzystane zostały różne techniki pozyskiwania danych w oparciu o założenia metody triangulacji, polegającej na łączeniu ilościowych metod badawczych z jakościowymi i/lub eksperymentalnymi. Parametry obiektywnego zaangażowania uzyskano na podstawie badania EKG uczących się podczas lekcji, natomiast subiektywne opinie dotyczące poziomu zaangażowania pozyskano na podstawie badań ilościowych. Trzecim elementem triangulacji badawczej jest test osiągnięć językowych. Uzyskane wyniki pozwoliły wyciągnąć wnioski na temat korelacji między zaangażowaniem emocjonalnym a skutecznością uczenia się w podejściu zadaniowym i podejściu komunikacyjnym. Dysertacja koncentruje się głównie na sprawdzeniu efektywności podejścia zadaniowego do uczenia się i nauczania języków obcych. W centrum rozważań znalazła się problematyka podejścia zadaniowego jako filozofii kształcenia i wspierania rozwoju człowieka z jednej strony oraz nowoczesnego podejścia do nauczania języka z drugiej. Praca stanowi tym samym przybliżenie podejścia zadaniowego z różnych perspektyw: glottodydaktycznej, pedagogicznej i neurobiologicznej oraz ukazuje jego kompleksowość i interdyscyplinarność.

This dissertation addresses the issue of the learner's involvement in the task-based and communicative approach in foreign language lessons. The results of the research indicate that emotions are closely correlated with cognitions and are important for the achievements and success of learners. They have shown that the achievements of learners are largely dependent on emotions. (Efklides & Volet, 2005; Linnenbrink 2006; Linnenbrink-Garcia & Pekrun 2011; Schutz & Laneharrt 2002; Schutz & Pekrun 2007). Emotions facilitate the learning process, contributing to presenting information, processing it and using it in appropriate situations. Emotions are connected with the learner's engagement and have a further influence on the learner's achievements (Pekrun, Linnenbrink-Garcia 2012: 278). Learner‘s engagement is therefore a mediator between emotions and achievements. Modern methods of teaching a foreign language, such as task-based approach, increasingly offer opportunities for active participation in lessons and greater engagement in the learning process than traditional methods, which include the communicative approach. In this connection, constructivist concepts were also discussed, which particularly emphasize learning in the community. The third and fourth part of the dissertation is devoted to the issue of the task-based approach to language teaching from a glottodidactic and pedagogical perspective. Its aim is to present the concept of the task-based approach and to show its implications in school practice. As a didactic concept the task-based approach is presented against the background of the communication and action-based approach. In the fifth part of the dissertation, the task-based approach was shown against the background of neurobiological research, which largely showed the importance of emotions in the teaching and learning process. This section also presents neurodidactic concepts that aim to change the approach of both teachers and learners to learning. The theoretical component is complemented by a research part, concerning the study of the engagement of learners in German lessons conducted in the task-based and communication approach. The aim of the research project is to show objective engagement, measured on the basis of a medical experiment, and to compare its results with the subjective assessment of learners on the degree of their engagement. Different methods of data acquisition were used based on the assumptions of the triangulation method, consisting in combining quantitative research methods with qualitative and experimental ones. The parameters of objective engagement were obtained on the basis of the learners' ECG examination during the lessons, while subjective opinions on the level of engagement were obtained on the basis of quantitative research by conducting a survey. The third element of the research triangulation is the test of language achievements acquired during language classes. The results obtained made it possible to draw conclusions on the correlation between emotional engagement and learning effectiveness in the task-based and communicative approach. The dissertation focuses mainly on showing the task-based approach to language teaching. The focus of the discussion was on the problem of the task-based approach as a philosophy of education and support of human development on the one hand and the modern method of language teaching on the other. Both through experiment, a questionnaire and a test, objective reactions of the learners to this method and subjective opinions about the learners' perception of it were obtained. The work is therefore an approximation of the task-based approach from different perspectives: glottodidactic, pedagogical and neurobiological, and a demonstration of its complexity and interdisciplinarity.