The Kaliningrad oblast’ as a challenge for NATO in the Baltic region

W ciągu ostatnich kilku lat pozycja Kaliningradu jako elementu rosyjskiego systemu obronnego uległa drastycznym zmianom w regionie Morza Bałtyckiego i wokół niego. Te zmiany miały i nadal będą mieć wpływ na strategię NATO w zakresie obrony jej wschodnich granic. Temat ten zyskał ostatnio na znaczeniu przez wydarzenia takie jak przystąpienie Finlandii i Szwecji do NATO, stosunki Białorusi z Rosją oraz, oczywiście, wojnę w Ukrainie, które jeszcze bardziej odizolowały Kaliningrad i nasiliły konfrontację z NATO. Główne pytania, na które odpowie niniejsza praca dyplomowa to: Jakie jest znaczenie Kaliningradu dla rosyjskiego wojska; jak postrzega go NATO? Dlaczego region bałtycki jest ważny dla Rosji i NATO; jakie są kluczowe wyzwania dla NATO związane z Kaliningradem? Jaka jest strategia Kaliningradu polegająca na blokowaniu dostępu do tego obszaru i jaka jest na nią odpowiedź NATO? Jakie są geostrategiczne implikacje przesmyku suwalskiego i jaka jest strategia NATO w zakresie jego obrony? Jakie jest znaczenie ćwiczeń Zapad 21 w przygotowaniu Rosji i Kaliningradu do potencjalnego przejęcia tego obszaru? Jaka jest rola i pozycja Białorusi wobec bezpieczeństwa przesmyku suwalskiego? Jak wojna w Ukrainie wpłynęła na Kaliningrad? Jakie są konsekwencje przystąpienia Finlandii i Szwecji do NATO? Jakie czynniki i perspektywy na przyszłość mogą kształtować pozycję Kaliningradu w regionie Morza Bałtyckiego w nadchodzących latach? Celem niniejszej pracy magisterskiej jest analiza ostatnich wydarzeń, które miały wpływ na obwód kaliningradzki, a także przedstawienie ewolucji Kaliningradu od czasu, gdy stał się on półenklawą w obrębie granic Sojuszu Północnoatlantyckiego. Praca ta przedstawi strategie wojskowe stosowane przez Kaliningrad i przeanalizuje je w kontekście strategii Federacji Rosyjskiej. Co więcej, przedstawiona zostanie strategia NATO w regionie Morza Bałtyckiego mająca na celu przeciwdziałanie zagrożeniom płynącym z Kaliningradu. Niniejsza praca badawcza poruszy temat specyfiki regionu Morza Bałtyckiego, która bezpośrednio i pośrednio wpływa na wzmocnienie bądź osłabienie pozycji Kaliningradu, a także przedstawi perspektywę tego, w jaki sposób ta dynamika może kształtować się w przyszłości.

The position of Kaliningrad in Russia’s defense apparatus has been subject to drastic changes occurring in and near the Baltic Sea region over the last few years. These changes have had and will have an effect over NATO’s strategy in the defense of its eastern borders. The topic has recently become increasingly important as regional dynamics, such as Finland and Sweden’s integration of NATO, Belarus’ shift towards Russia, and of course Russia’s war of aggression in Ukraine has further isolated Kaliningrad and increased confrontation with NATO. The central questions the study will answer are as follows: What significance does Kaliningrad holds for the Russian military; how does NATO perceive it? Why is the Baltic region important for Russia and NATO, what are the key challenges for NATO posed by Kaliningrad? What is the Anti-Access, Area Denial strategy of Kaliningrad, what is NATO’s response to it? What are the geostrategic implications of the Suwalki gap and what is NATO’s strategy to defend it? What is the importance of the Zapad exercises in preparing Russia and Kaliningrad for a potential takeover of the gap? What is Belarus’ role and position in the security of the gap? How has the full-scale invasion of Ukraine affected Kaliningrad? What are the implications of Finland’s and Sweden’s membership in NATO? What factors and future prospects may shape Kaliningrad’s position in the Baltic Sea region in the coming years? The research will provide an analysis to the most recent events that affected the Kaliningrad oblast, as well as retracing how its relations with NATO have evolved ever since it became a semi-enclave within NATO borders. It will analyze the military strategies that Kaliningrad uses and will inscribe them in the broader strategy of the Russian federation. In parallel, it will demonstrate NATO’s Baltic Sea region strategy to counter Kaliningrad’s threats, and provide an update on its current evolution. The paper will take into account the regional specificities of the Baltic Sea region, and will uncover regional dynamics that has direct and indirect effects on the strengthening or weakening of Kaliningrad, while providing an outlook on how these dynamics may shape its future.