Złote naśladownictwa monet rzymskich z kręgu gockiego

Tematem rozprawy doktorskiej są złote naśladownictwa monet rzymskich z kręgu gockiego. Są to złote lub pozłacane zabytki monetopodobne wytworzone przez barbarzyńców, dla których wzorem były zwłaszcza monety rzymskie. W celu przystosowania ich do zawieszania wykonano w nich otwory lub doczepiono uszka. Najwięcej takich artefaktów pochodzi z terytorium zamieszkanego w okresie późnorzymskim przez ludność kultury czerniachowskiej, identyfikowanej z Gotami. Obecnie są to tereny Ukrainy oraz część Mołdawii. Naśladownictwa te rejestrowane są także w strefie nadbałtyckiej w Polsce, Niemczech, Danii a nawet Szwecji oraz w regionie środkowego biegu Dunaju, głównie na Węgrzech i w Serbii. W przedkładanej dysertacji omawiam historię badań i obecny stan wiedzy. Dyskutuję problemy związane z obowiązującą terminologią na temat naśladownictw monet i wskazuję potrzebę wypracowania odpowiedniej metodyki badań nad takimi imitacjami. Przedstawiam wyniki przeprowadzonej kwerendy, obejmującej kolekcje muzealne i prywatne, oraz źródła archiwalne, antykwaryczne i internetowe, które przyniosły wiele nieznanych wcześniej egzemplarzy. W pracy znalazła się też analiza numizmatyczna wybranych zabytków wraz ze wskazaniem prototypów monet, które stały się źródłem inspiracji dla barbarzyńskich rzemieślników, analizą stylistyczną oraz ustaleniem ich możliwej chronologii. Całość uzupełniona jest danymi statystycznymi, a także sugestiami nad podjęciem dalszych kierunków badawczych nad złotymi naśladownictwami monet z gockiego kręgu kulturowego.

This Phd thesis is focusing on the golden imitations of Roman coins from the Gothic cultures. These are gold or gold-plated coin-like artefacts produced by barbarians, for which the Roman coins served as the pattern. In order to adapt them to the forms of pendants, holes were made in them or loops attached. The majority of such artifacts come from the territory settled in the Late Roman period by the population of the Chernyakhov culture, associated with Goths. Currently, these are areas of Ukraine and parts of Moldova. Such imitations are also found in the Baltic Sea zone, in Poland, Germany, Denmark and even Sweden and in the middle Danube region, mainly in Hungary and Serbia. In the dissertation, I discuss the history of research and the current state of knowledge about these artifacts, as well as imperfections of effective terminology and methodological flaws within the field of imitative coins from Barbaricum. I present the results of the queries and research, which brought many previously unknown specimens, coming from museums, private collection, archives, numismatic market and other internet resources. The essential part of the work is numismatic analysis of selected artefacts, with indication of coins prototypes, which became a source of inspiration for barbarian craftsmen, stylistic analysis and proposal of their chronology. This is supplemented by some statistical data. Finally, I suggest and propose new directions for further studies on golden imitations of coins from Gothic cultures.