Polska i ukraińska terminologia prawa cywilnego - ujęcie komparatywne

W niniejszej rozprawie doktorskiej podjęta została próba analizy i charakterystyki językoznawczej polskiej i ukraińskiej terminologii cywilnoprawnej pod kątem semantyki, morfologii i syntaktyki. W wyniku przeprowadzonych badań zostały szczegółowo omówione właściwości językoznawcze polskich i ukraińskich terminów prawa cywilnego. Bazą materiałową stanowiły terminy wyekscerpowane z polskich i ukraińskich tekstów prawnych i prawniczych, na które składały się akty prawne (Kodeks cywilny Polski i Kodeks cywilny Ukrainy), literatura prawnicza (podręczniki prawa cywilnego) oraz różnojęzyczne opracowania leksykograficzne – słowniki, encyklopedie, leksykony i tezaurusy specjalistyczne, które prezentują najczęściej występujące terminy prawa cywilnego. Łącznie (na przestrzeni trzech lat: 2012-2015) zgromadzono ponad 18 tysięcy terminów cywilnoprawnych, w tym ponad 10 tysięcy polskich i ponad 8 tysięcy ukraińskich jednostek terminologicznych. W początkowym etapie dokonano charakterystyki semantycznej analizowanych jednostek terminologicznych oraz zwrócono uwagę na relacje, jakie w ramach semantyki zachodzą pomiędzy nimi, m.in. na synonimię, antonimię, wariantywność. Bezpośrednim efektem przeprowadzonej analizy semantycznej polskiej i ukraińskiej terminologii z zakresu prawa cywilnego było wyodrębnienie w obu systemach terminologicznych głównych pól semantycznych, grup tematycznych oraz grup leksykalno-semantycznych, co umożliwiło klasyfikację terminologii prawa cywilnego na podstawie różnych kryteriów. Kolejny etap badań naukowych polegał na analizie porównawczej budowy morfologicznej terminów cywilnoprawnych występujących w języku polskim i ukraińskim. Pozwoliło to wyodrębnić najczęściej wykorzystywane sposoby tworzenia terminów prawa cywilnego w obu językach. Szczególna uwaga została zwrócona na rolę afiksacji, a praktyczna analiza materiału pod tym kątem pozwoliła wyłonić najproduktywniejsze sufiksy i prefiksy, które biorą udział w tym procesie. Analiza syntaktyczna materiału badawczego pozwoliła scharakteryzować strukturę polskich i ukraińskich terminów prawa cywilnego oraz wyodrębnić najproduktywniejsze konstrukcje, za pomocą których są tworzone.

In this dissertation, an attempt was made to analyze and characterize the linguistic features of Polish and Ukrainian civil-law terminology from the perspective of semantics, morphology and syntax. This research allowed to discuss linguistic features of Polish and Ukrainian civil law terms in detail. The research material consisted of linguistic items excerpted from Polish and Ukrainian juridical and legal texts which involved legal acts (Polish Civil Code and Civil Code of Ukraine)and legal literature (textbooks on civil law). Moreover, various lexicographical studies were used, namely dictionaries, encyclopedias, lexicons and specialist thesauri which all present the most common civil law terms. In total, between 2012 and 2015 more than 18,000 civil law terms were collected, including over 10,000 Polish and over 8,000 Ukrainian terminological units. At the initial stage of the research, the analyzed terminological units were characterized. Attention was paid to the semantical relationships which existed between them, including synonymy, antonymy, and variance. The effect of the semantical analysis of Polish and Ukrainian terminology in the field of civil law was the separation of the main semantic fields, thematic groups and also lexical and semantic groups in both terminological systems. This made it possible to classify civil law terminology items on the basis of various criteria. The next stage of the scientific research was a comparative analysis of the morphological structure of civil law terms which exist in Polish and Ukrainian language. It allowed to distinguish the most frequent ways of creating civil law terms in both languages. Particular attention was paid to the role of affixation. The practical analysis of the material at this angle enabled the selection of the most productive suffixes and prefixes involved in the process of affixation. The syntactic analysis of the research material allowed to characterize the structure of Polish and Ukrainian civil law terms and to identify the most productive constructions used to develop them.