Temperament a nasilenie objawów pourazowego zaburzenia stresowego

Cel: Celem badań było zweryfikowanie związków pomiędzy cechami temperamentu wyodrębnionymi w ramach Regulacyjnej Teorii Temperamentu (RTT) a objawami zaburzenia stresowego pourazowego (PTSD) definiowanymi zgodnie z klasyfikacją DSM-5. Procedura badawcza: Badania przeprowadzono w trzech częściach. W pierwszej przeprowadzono metaanalizę dotychczasowych badań nad związkiem cech temperamentu z objawami PTSD. W drugiej dokonano modyfikacji dotychczasowej wersji kwestionariusza FCZ-KT, stanowiącego operacjonalizację cech temperamentu wyłonionych w ramach RTT. W trzeciej przeprowadzono badania własne z wykorzystaniem zmodyfikowanej wersji FCZ-KT(R) oraz kryteriów PTSD opartych na definicji DSM-5. Badania własne włączono do ostatecznej metaanalizy związków cech temperamentalnych wg RTT z objawami PTSD. Osoby badane: Do pierwszej metaanalizy włączono dane z 19 badań, w tym 26 grup osób badanych, łącznie od 4746 osób (2077 kobiet i 2722 mężczyzn, w wieku 13-85 lat). W celu dokonania modyfikacji dotychczasowej wersji kwestionariusza FCZ-KT przeprowadzono sekwencyjnie badania w trzech próbach: pilotażowej, walidacyjnej oraz normalizacyjnej (ostatnia we współpracy z Pracownią Testów Psychologicznych PTP). W badaniach własnych udział wzięły dwie grupy osób – 301 ofiar wypadków drogowych z Warszawy i okolic (169 kobiet i 132 mężczyzn, w wieku 18-68 lat) oraz 303 ofiary powodzi z Sandomierza i okolic (173 kobiety i 130 mężczyzn, w wieku 18-85 lat). Wyniki: W ramach obydwu metaanaliz uzyskano istotne związki wszystkich cech temperamentalnych z objawami PTSD. W ramach modyfikacji FCZ-KT opracowano narzędzie składające się ze 100 stwierdzeń o czterostopniowym formacie odpowiedzi, służące do badania siedmiu cech temperamentalnych – sześciu uwzględnionych w wersji oryginalnej i jednej nowej – rytmiczności. W ramach badań własnych otrzymano istotne relacje cech temperamentalnych z objawami PTSD. Stwierdzono też, iż reaktywność emocjonalna jest moderatorem związku stopnia ekspozycji na traumę z objawami PTSD oraz uzyskano istotny związek zharmonizowanej struktury temperamentu o małych możliwościach przetwarzania stymulacji z objawami PTSD. Wnioski: Otrzymane rezultaty pozwalają określić charakter zależności pomiędzy cechami temperamentu a objawami PTSD. Potrzebne są dalsze badania w celu replikacji uzyskanych zależności, szczególnie przeprowadzane w próbach klinicznych.

Aim: Conducted studies aimed at verifying the relations between temperamental traits according to Regulative Theory of Temperament (RTT) and posttraumatic stress disorder (PTSD) symptoms according to DSM-5 classification. Method: The studies were conducted in three seperate parts. The first one included a metaanalysis of current studies on relations between temperamental traits and PTSD symptoms. The second one included the modification of the FCB-TI questionnaire – an operationalisation of RTT traits. The third one included the research done with the use of modified version of FCB-TI(R) and PTSD symptoms defined according to DSM-5. These studies were included in the final metaanalysis. Samples: The first metaanalysis included data from 19 studies and 26 different groups (4746 people, 2077 women and 2722 men, in the age of 13-85). In order to modify the current version of FCB-TI three different samples were examined seperately: a pilot, validation and normalisation group (the latter in the cooperation with Pracownia Testów Psychologicznych PTP). In the final research two different samples took part – 301 motor vehicle accident survivors from Warsaw and surroundings (169 women, 132 men, in the age of 18-68) and 303 flood victims from Sandomierz and surroundings (173 women, 130 men, in the age of 18-85). Results: Both metaanalyses results delivered significant relations of all temperamental traits with PTSD symptoms. During the modification of FCB-TI the new version including 100 items with a 4-point response style tool was developed, measuring seven temperamental traits – six analogical to the original version and a new one – rhythmicity. The final research revealed significant relations between temperamental traits and PTSD symptoms, a moderation effect of emotional reactivity on the relationship between exposure to trauma and PTSD symptoms as well as significant relation of the harmonised temperament structure of low possibilities of stimulation processing with PTSD symptoms. Conclusions: The results allow to specify the relations between temperamental traits and PTSD symptoms. Further research, especially done in clinical samples, are needed in order to replicate the results.