Kłopotliwa dychotomia. Głos w sprawie wyznaczenia granicy między przedmiotem prawa autorskiego a twórczością niechronioną prawnoautorsko

Określenie granic pojęciowych przedmiotu ochrony należy do najbardziej istotnych, a zarazem problematycznych zagadnień prawa autorskiego. Pomimo, że poświęcono mu wiele uwagi w dotychczasowym piśmiennictwie , pole do dyskusji pozostaje otwarte, a do jednoznacznych rozstrzygnięć – daleko. Być może, najtrudniejszym zadaniem jest prakseologiczne odniesienie się do zasady normatywnej wyrażonej aktualnie w art. 1 ust. 21 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych , że przedmiotem ochrony prawnoautorskiej nie są idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne, a jedynie sposób ich wyrażenia (określanej często angielskojęzycznym terminem idea-expression dichotomy). Obranym przeze mnie celem badawczym było ustalenie – w oparciu o analizę polskiej doktryny i orzecznictwa sądowego – czy istnieją wypracowane konkretne reguły rozdzielania zakresów pojęciowych „idei” i „sposobu wyrażenia”, a w przypadku stwierdzenia ich braku (co – przyznaję – postrzegałem jako roboczą hipotezę) zaproponowanie pewnych narzędzi przybliżających rozwiązanie problemu. Ograniczenie zakresu analiz dogmatycznych do krajowego systemu prawnego (z pominięciem ustaleń prawnoporównawczych) uzasadniam potrzebą poszukiwania rozwiązań użytecznych „tu i teraz”, co będzie możliwe, jeśli zostaną one odpowiednio mocno „zakotwiczone” w konkretnej rzeczywistości jurydycznej.

An analysis provided in this article leads to the conclusion that jurisprudence has not yet adopted valuable solution for the key copyright problem: the idea/expression dichotomy. The legal doctrine has only general and concise remarks to offer, while courts’ decisions are arbitrary and inconsistent. In order to enable that legal qualification of potential subject matter of copyright becomes more reliable, I argue that it would be advisable to adopt some kind of idea/expression test based on 7 control questions. I also offer a case study in which I analyse RPG rules in the light of those control questions to evaluate whether they qualify as idea or expression (the latter proves right). Fully aware that the proposed test may not be an undisputable remedy I hope it may be an incentive for discussion and reflection.