Ochrona dóbr osobistych osoby prawnej w polskim prawie prywatnym międzynarodowym

Dobra osobiste są wartościami niemajątkowymi, ściśle związanymi z każdym podmiotem prawa. Współcześnie powszechnie przyjmuje się, że ochronie podlegają również dobra osobiste osób prawnych. Regulacje służące tej ochronie w poszczególnych systemach prawnych różnią się od siebie, nieraz znacząco. Polski sąd rozstrzygając sprawę o ochronę dóbr osobistych osoby prawnej, powiązaną z więcej niż jednym państwem, ma obowiązek ustalić, którego państwa prawo materialne zostanie zastosowane. Następuje to na podstawie norm kolizyjnych polskiego prawa prywatnego międzynarodowego. Celem pracy jest analiza tych norm w powyższym zakresie, ich ocena oraz sformułowanie uwag dotyczących wykładni obowiązujących przepisów oraz ich ewentualnej zmiany. W pracy rozważane są przede wszystkim następujące zagadnienia:- przesłanki i środki ochrony dóbr osobistych osób prawnych w wybranych systemach prawa materialnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa polskiego,- jurysdykcja krajowa sądów polskich w sprawach o ochronę dóbr osobistych osób prawnych,- geneza obowiązującej regulacji prawa właściwego dla ochrony dóbr osobistych osób prawnych, w tym przyczyny wyłączenia tej kwestii z prawa Unii Europejskiej,- wykładnia polskich norm kolizyjnych dotyczących ochrony dóbr osobistych osób prawnych oraz rozgraniczenie zakresu ich zastosowania oraz niektórych innych norm kolizyjnych,- sposób ustalenia prawa wskazanego na podstawie art. 16 ust. 2 ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe,- znaczenie instytucji części ogólnej prawa prywatnego międzynarodowego w zakresie przedmiotowym pracy,- znaczenie statutu personalnego przy ustalaniu prawa właściwego dla ochrony dóbr osobistych,- zagadnienia podlegające prawu właściwemu,- regulacja prawa właściwego dla ochrony dóbr osobistych osób prawnych w innych, wybranych systemach prawnych,- treść optymalnej regulacji prawa polskiego w rozważanym zakresie: łącznik obiektywny, wybór prawa przez strony klauzula ściślejszego związku.Rezultatem przeprowadzonych badań są następujące wnioski:- Prawo właściwe dla ochrony dóbr osobistych osoby prawnej należy ustalić na podstawie art. 16 ust. 2 ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe. - Osoba prawna, której dobro osobiste jest zagrożone naruszeniem lub zostało naruszone, może żądać ochrony na podstawie prawa państwa, na którego terytorium nastąpiło zdarzenie powodujące to zagrożenie naruszenia lub naruszenie, albo prawa państwa, na którego terytorium wystąpiły skutki tego naruszenia.- Prawo właściwe dla ochrony dóbr osobistych zostało określone przy pomocy dwóch równorzędnych łączników lokalnych, a wskazanie, który z nich będzie zastosowany, stanowi formę realizacji autonomii woli przez osobę żądającą ochrony.- Prawu wskazanemu w powyższej normie podlegają w zasadzie wszystkie przesłanki ochrony, w tym również istnienie dobra osobistego i związanego z nim prawa podmiotowego.- Polskie normy kolizyjne dotyczące ochrony dóbr osobistych powinny być interpretowane w sposób spójny z normami prawa unijnego, przede wszystkim zawartymi w rozporządzeniu rzymskim II, i znajdują zastosowanie wyłącznie w przypadku zachowań polegających na rozpowszechnianiu informacji.- Analizowane regulacje mogą budzić istotne wątpliwości dotyczące m.in. możliwości lokalizacji naruszenia dóbr osobistych, wskazania prawa właściwego przy pomocy dwóch równorzędnych łączników bez możliwości ustalenia go poza postępowaniem sądowym, niedopuszczalności wyboru prawa przez strony, braku właściwości wspólnego prawa personalnego stron, braku wskazania akcesoryjnego, wątpliwości dotyczących zakresu zastosowania statutu personalnego.- Zasadne byłoby zastąpienie obowiązujących przepisów kolizyjnych dotyczących ochrony dóbr osobistych regulacją, według której do zobowiązań pozaumownych wynikających z naruszenia tych dóbr stosuje się przepisy rozporządzenia rzymskiego II dotyczące prawa właściwego dla czynów niedozwolonych.

Personal interests are non-proprietary values, inherent to every legal entity. Nowadays it is commonly agreed that the protection of the aforementioned values is granted also to legal persons. The regulations concerning such protection in particular legal systems differ, sometimes significantly.The Polish court of law, when considering a case regarding the protection of personal interests of a legal person, in a situation connected with more than one state is obliged to determine, which substantive law should be applied. This decision is taken basing on the norms of the Polish private international law. The aim of the dissertation is to analyze these norms in the scope presented above, to evaluate these norms and to propose remarks on the interpretation or amendment of the present regulations.In the dissertation the following issues are considered:- prerequisites and means of protection of the interests of a legal person in the selected systems of substantive law, especially in Poland- national jurisdiction of the Polish courts in cases regarding the protection of personal interests of legal persons,- origin of the present Polish regulation of the law applicable to the protection of personal interests of legal persons, including the reasons of the exclusion of this matter from the scope of application of the unified norms of the EU law- interpretation of the norms regarding the protection of personal interests of legal persons in the Polish private international law and delimitation of its scope and the scopes of some other norms of this area of law, - method of determination of the substantive law on the basis of art. 16 par. 2 of the Act – Private International Law, - significance of general provisions of Polish private international law in the scope of the dissertation- significance of the personal law in determination of the law applicable to the protection of personal interests,- issues governed by the law applicable- desirable regulation of the Polish law in the analyzed scope: the objective connecting factor, the choice of law by the parties, the clause of the closest connection. The results of the research are following conclusions:- Legal persons, whose personal interest is threatened or infringed, may demand protection on the basis of the law of the state in which territory the event causing the threat or infringement occurred or on the basis of the law in which territory the consequences of the threat or infringement occurred- Law applicable is indicated by two equivalent connecting factors and one of them has to be chosen by a person seeking protection of his or her personal interests; this competence is a form of exercise of autonomy of will.- Law applicable governs all prerequisites of protection including the existence of a personal interest and the subjective right connected with it- Polish norms of private international law regarding protection of personal interests should be interpreted in accordance with the EU law, especially with the Rome II regulation, and thus should be applied only in situations regarding dissemination of information- Regulations analyzed in the dissertation raise some important objections concerning, among others: the possibility to determine a place where personal interests are infringed, the indication of the law applicable by two equivalent connecting factors with no possibility to determine the law applicable before the case is tried by the court, the lack of application of common personal law, the lack of accessory method of determination of the law applicable, the doubts concerning the application of the personal status of a person seeking protection- It is desirable that the present statutory provisions of the analyzed issue are replaced by the provision, according to which the obligations arising out of violations of personal interests are governed by the law applicable to non-contractual obligations, unified in the EU in the Rome II Regulation