Dyskusje o rosyjskiej polityce liberalnej. Środowisko partii Konstytucyjno-demokratycznej 1905-1914.

Celem pracy jest prześledzenie dyskusji o kształcie rosyjskiej polityki liberalnej prowadzonej w środowisku partii Konstytucyjno-demokratycznej w okresie 1905-1914. W dyskusji tej zarysowały się dwa główne stanowiska. Jedne z nich reprezentowane było przez przewodniczącego partii – Pawła Milukowa (1859-1943), który uważał, że liberalizm można wyprowadzić z poglądów rosyjskiej narodnickiej inteligencji, a konkretnie z tej jej części, która odrzucała terror polityczny i stała na stanowisku konieczności wprowadzenia rządów przedstawicielskich i reform socjalnych bez naruszania jednak tradycyjnej struktury rosyjskiej wsi, której najważniejszym elementem była wspólnota gminna (obščina). Jego głównym oponentem okazał się Piotr Struve (1870-1944), zdaniem którego narodnictwo jako ideologia rosyjskiej inteligencji powinno ustąpić miejsca liberalizmowi, który z jednej strony dowartościuje kapitalizm jako system, który spaja jednostki ze społeczeństwem i jest jedyną szansą przezwyciężenia rosyjskiego zacofania, z drugiej strony natomiast, w przeciwieństwie do rosyjskiego socjalizmu, traktuje tę jednostkę zawsze jako cel, nigdy jako środek. Te dwa stanowiska sporu utrzymały się w zasadzie przez cały okres 1905-1914 i wyraziły się w dyskusji dotyczącej przede wszystkim (1) stosunku do „historycznej” władzy państwowej, (2) stosunku do partii rewolucyjnej lewicy, (3) oceny reform agrarnych Piotra Stołypina, a wreszcie (4) ustosunkowania się do tzw. „kwestii narodowej”. Dyskusja ta zaostrzyła się szczególnie na łamach dwóch znanych almanachów filozoficznych: Drogowskazów (Vechi, 1909) oraz Inteligencji w Rosji (1910). Polemikę między nimi autorka proponuje opisać jak spór polityczny, dotyczący uznania lub odrzucenia porewolucyjnego status quo.