Oferta turystyczna dla seniorów – jej istota i społeczno-geograficzne uwarunkowania

Za zasadniczy cel rozprawy doktorskiej przyjęto rozpoznanie specyfiki oraz charakterystykę zjawiska turystyki seniorów i oferty turystycznej dla seniorów, ze szczególnym uwzględnieniem istoty oraz społeczno-geograficznych uwarunkowań jej powstania. Problem badawczy został wyrażony pytaniem: jak w miarę wzrastającego popytu konsumpcyjnego seniorów na usługi turystyczne powinna być zaprojektowana oferta turystyczna, aby właściwie odpowiedzieć na potrzeby i zainteresowania osób starszych? W części teoretycznej pracy przedstawiono zjawisko starzenia się społeczeństwa i jego dynamikę oraz konsekwencje, ze szczególnym naciskiem na jego wymiar przestrzenny, w oparciu o założenia geografii starości. Wychodząc od teorii aktywności zaprezentowano również aktywność turystyczną seniorów jako przedmiot badań społeczno-geograficznych. Tytułowa oferta turystyczna została przeanalizowana dwutorowo, według modelu konsument-wytwórca, a więc uwzględniając spojrzenie zarówno ze strony popytu, jak i podaży. Przeprowadzone badania strony popytowej umożliwiły porównanie preferencji turystów seniorów w poszczególnych miastach Polski. Zróżnicowanie badanych ośrodków miejskich – Poznania, Łodzi i Warszawy ma ograniczony wpływ na preferencje seniorów związane z ofertą turystyczną. Zróżnicowanie to dotyczy jedynie wymiaru finansowego tejże oferty. Natomiast w każdym z miast seniorzy cechują się w miarę zbliżonym postrzeganiem jakościowych aspektów oferty, będąc jednak – już w bardziej szczegółowym wymiarze – grupą o stosunkowo złożonych preferencjach. Złożoność i szczegółowość potrzeb badanej grupy pokazuje również, że oferta turystyczna dedykowana seniorom nie może być dostosowana do odbiorców tylko w ograniczonym wymiarze. Wręcz przeciwnie, postrzegana jako pakiet usług i świadczeń, powinna być przystosowana w całości do zidentyfikowanych cech potencjalnych konsumentów. Oferta turystyczna biur podróży dedykowana seniorom w Poznaniu, Łodzi i Warszawie pozostaje stosunkowo zróżnicowana, przede wszystkim ze względu na charakter i zakres działalności poszczególnych organizatorów turystyki. Można stwierdzić, że charakter prezentowanych pakietów zmienia się wraz ze skalą działania wytwórcy – od ofert zagranicznych największych touroperatorów po oferty lokalne biur podróży funkcjonujących w danym mieście. Również stopień koncentracji na seniorach jako głównych odbiorcach ulega zmianie wraz ze zmianą zakresu działalności biura podróży. Zrealizowane badania strony podażowej ukazały ponadto, że wskazana już złożoność oferty turystycznej dla seniorów wynika również z faktu zaangażowania w aktywność turystyczną osób starszych wielu podmiotów – m.in. podmiotów miejskich, organizacji pozarządowych, Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Treści przedstawione w poszczególnych rozdziałach pracy, zarówno części teoretycznej, jak i empirycznej wskazują na występowanie różnych uwarunkowań, wpływających na finalne oblicze oferty turystycznej dla seniorów. Warto przypomnieć, że są wśród nich nie tylko oczywiste czynniki demograficzne, ale również elementy ekonomiczne (m.in. poziom świadczeń emerytalnych obecnych i przyszłych seniorów), polityczno-prawne (m.in. fakt rozwoju rządowego projektu ASOS), technologiczne (m.in. scharakteryzowane w kontekście turystów-seniorów, szczególnie z pokolenia baby boomer, większe otwarcie na nowinki techniczne). Szczególną pozycję powinny zajmować jednak, zawarte w tytule pracy, uwarunkowania społeczno-geograficzne, które proponuje się postrzegać łącznie. Ich ranga wynika z faktu, że stanowią swoisty pomost pomiędzy rozważaniami teoretycznymi a praktycznymi, pozwalają bowiem na umiejscowienie omawianego zagadnienia we właściwym geograficznym, czyli przestrzennym kontekście – np. miejsca lub regionu. Dopiero wówczas, w łączności z konkretną przestrzenią geograficzną możliwa staje się adekwatna i należyta dyskusja, a także dokładne rozpoznanie charakteru np. występujących uwarunkowań.