Language contact in the Huasteca: The impact of Spanish on Nahuatl and Tének

Celem niniejszej rozprawy jest przyczynienie się do lepszego zrozumienia roli języka hiszpańskiego jako źródła konwergencji w dwóch językach mezoamerykańskich: zachodnim Huasteca nahuatl i tének (huasteckim). Podczas gdy różne prace analizowały w jaki sposób kontakt z hiszpańskim doprowadził do hispanizacji kilku odmian języka nahuatl, żadne badanie nie zajęło się tym problemem w zachodniej odminanie Huasteca nahuatl. Nie ma prawie żadnych materiałów badających wpływ języka hiszpańskiego na tének lub porównujących skutki hispanizacji w dwóch typologicznie odległych, ale współterytorialnych językach w podobnej sytuacji społeczno-politycznej i pod porównywalnym wpływem dominującego języka urzędowego. W mojej rozprawie pokazuję, w jakim stopniu kontakt z kulturą hiszpańską i metyską zmienił tradycyjne cechy zachodniego Huasteca nahuatl i tének. Wykorzystując moje własne dane z badań terenowych, jak również szereg opublikowanych źródeł, porównuję współczesne użycie tych dwóch rdzennych języków z ich tradycyjnymi odmianami udokumentowanymi w źródłach kolonialnych. W mojej pracy skupiam się na wybranych cechach morfologii nominalnej i czasownikowej, składni i systemie liczenia, z których większość została zidentyfikowana jako cechy diagnostyczne języków mezoamerykańskiego obszaru językowego. Pokazuję, jak zwiększyła się przejrzystość morfologii nominalnej współczesnego języka nahuatl i tének, jak również to, że oznaczanie liczby mnogiej w obu językach nie ogranicza się już tylko do rzeczowników ożywionych. Pokazuję też, jak kontakt z kulturą metyską w tének przyczynił się do oznaczania przedmiotów kulturowo istotnych, tradycyjnie uważanych za niezbywalne jako zbywalnych. Ponadto śledzę stopniową utratę liczenia dwudziestkowego i zastąpienie go systemem dziesiętnym. W odniesieniu do morfologii czasownikowej, pokazuję rozwój opisowego wyrażania causativus oraz benefactivus w obu językach za pomocą konstrukcji składniowych, jak również utratę produktywności inkorporacji rzeczowników w nahuatl. Analizuję również, jak rozszerzyły się dziedziny użycia strony zwrotnej (medium) w tének i jak dopasowały się one do kontekstów semantycznych, w których w hiszpańskim używana jest strona bierna. Przykładem wpływu języka hiszpańskiego na składnię w nahuatl i tének jest zmiana szyku zdania na SVO. Moja analiza pokazuje również, w jaki sposób łączniki (copule) lokalizacyjne używane w obu językach ewoluowały, aby dopasować się do kontekstów semantycznych, w jakich stosowany jest hiszpański czasownik estar. Analiza konstrukcji wyrażających dzierżawczość dowodzi też, że nastąpiło zastąpienie bezczasownikowego wyrażania posiadania inspirowanym przez hiszpański wyrażaniem posiadania według formuły „rzeczownik1 ma/posiada rzeczownik2”. Na koniec pokazuję przejście od tradycyjnie preferowanej nieoznaczonej koordynacji frazowej i zdaniowej na strategie koordynacji oznaczonej, w której używane są bądź natywne, bądź też zapożyczone z hiszpańskiego spójniki. Moje praca przyczynia się do tak teoretycznego, jak i empirycznego lepszego zrozumienia wpływu dominującego języka i kultury na znajdujące się pod jego presją języki rdzenne. Rozprawa bada rolę języka hiszpańskiego jako źródła konwergencji w lokalnych językach meksykańskich i pokazuje jak kontakt językowy przyczynia się do uproszczenia wysoce syntetycznych struktur morfologicznych nahuatl i tének. Z mojej analizy wynika również, że wiele z omawianych zmian nie zostało jeszcze zakończonych i istnieje znaczne zróżnicowanie w użyciu obu języków wśród użytkowników reprezentujących różne profile socjolingwistyczne. Ponadto wyjaśniam zakończone oraz niezakończone zmiany w ramach teorii metatypii, która zakłada, że typy innowacji w obu językach wynikają z powszechnej dwujęzyczności i potrzeby zmniejszenia obciążenia komunikacyjnego w przypadku użytkowników, dla których językiem dominującym jest hiszpański. Rozprawa ta dostarcza również informacji na temat praktycznego zrozumienia problemu języków zagrożonych wymarciem i zagadnienia rewitalizacji języka, wskazując na wzajemne powiązania między zmianą kulturową oraz językową.

The aim of this dissertation is to contribute to a better understanding of the role of Spanish as a source of convergence of linguistic features in two Mesoamerican languages: Western Huasteca Nahuatl and Tének (Huastec). Whereas various works have analysed how contact with Spanish resulted in the Hispanisation of several varieties of Nahuatl, no research has addressed this issue in Western Huasteca Nahuatl. There are virtually no materials investigating the impact of Spanish on Tének or comparing the effects of Hispanisation in the two typologically distant but co-territorial languages in a similar socio-political situation and under comparable influence of the dominant official language. In this work I show to what extent contact with Spanish and mestizo culture has changed the traditional features of Western Huasteca Nahuatl and Tének. Using my own fieldwork data as well as a number of published sources, I compare the modern use of the two indigenous languages with their traditional varieties as documented in colonial sources. The study focuses on selected features of nominal and verbal morphology, syntax and the counting system, most of which have been listed as the diagnostic features of the languages of the Mesoamerican linguistic area. I demonstrate an increase in transparency in the nominal morphology of modern Nahuatl and Tének and I show that plural marking in both languages is no longer restricted to animate referents. I also show how contact with mestizo culture in Tének has contributed to the marking of culturally significant items, traditionally considered inalienable, as alienably possessed. Moreover, I trace a gradual loss of vigesimal counting and its replacement with the decimal system. With respect to verbal morphology, I show the development of periphrastic causative and applicative, and the loss in productivity of noun incorporation in Nahuatl. I also demonstrate how the domains of the use of middle voice in Tének have expanded to match the semantic contexts in which reflexive passive is used in Spanish. The influence of Spanish on the syntax in Nahuatl and Tének is exemplified by a shift towards SVO word order. I also demonstrate how locational copulas used in both languages have evolved to match the syntactic contexts in which the Spanish verb estar is used. The analysis of possessive constructions shows a replacement of the verbless expression of possession with the Spanish-influenced expression according to the formula ‘(the) man has (a) dog’. Finally, I demonstrate a shift from the traditionally preferred unmarked phrasal and clausal coordination to the marked strategies that use either native or borrowed Spanish coordinands. The study contributes to our theoretical and empirical understanding of the impact of a dominant language and culture on vulnerable indigenous languages. It examines the role of Spanish as the source of convergence of Hispanic features within the indigenous Mexican languages and shows how language contact contributes to the simplification of the highly synthetic morphological structure of traditional Nahuatl and Tének. The analysis also demonstrates that many of the discussed changes are not yet completed and there is significant variation in the use of both languages among speakers representing different sociolinguistic profiles. In addition, I interpret the completed and ongoing changes within the framework of metatypy which assumes that the types of innovations in both indigenous languages of the Huasteca stem from widespread bilingualism and the need to reduce the communicative burden for the speakers for whom the dominant language is now often Spanish. This study also informs empirical understanding of language endangerment and revitalisation by pointing at the interconnectedness between cultural and linguistic change.