Przemysł alkoholowy a agendy zdrowia publicznego. Problematyka interakcji podmiotów rynkowych i instytucji zdrowia publicznego

Przedmiotem rozprawy doktorskiej „Przemysł alkoholowy a agendy zdrowia publicznego. Problematyka interakcji podmiotów rynkowych i instytucji zdrowia publicznego" są zagadnienia związane z tworzeniem wiedzy w polityce wobec alkoholu. Analiza objęła przykłady wpływu przemysłu na politykę wobec alkoholu w kontekście zmian ekonomicznych, społecznych i legislacyjnych, na poziomie krajowym i międzynarodowym. Celem pracy było przedstawienie procesu tworzenia i komunikacji wiedzy naukowej przez organizacje przemysłu alkoholowego i instytucje zdrowia publicznego oraz projektowania rozwiązań politycznych w obszarze kontroli ryzyka, na przykładzie polityki wobec alkoholu. Problematyka komunikacji polityki wobec alkoholu oraz proces wyłonienia się polityki wobec alkoholu, były rozpatrywane w kontekście zagadnień, które wpłynęły na kształt społeczeństwa późnej nowoczesności: ryzyka, wiedzy eksperckiej, indywidualizacji i problematyki zdrowia. Następnie, przedstawione zostały zmiany w polityce wobec alkoholu – w tym zmiany legislacyjne – będące efektem dominacji interesów ekonomicznych. Kolejnym obszarem analizowanych zagadnień była komercjalizacja badań naukowych i ich wykorzystanie przez przemysł alkoholowy oraz reakcje środowiska naukowego reprezentującego interesy zdrowia publicznego. Podstawę teoretyczną pracy stanowi teoria systemu autoreferencyjnego Niklasa Luhmanna: badania naukowe i rozwiązania polityki wobec alkoholu były rozpatrywane w kontekście komunikacji ryzyka związanego z alkoholem, uchwyconej podczas wzajemnych obserwacji oraz samoobserwacji systemowych, dokonywanych przez system zdrowia publicznego i system przemysłu alkoholowego. Redukcja złożoności środowiska obydwu subsystemów przybiera postać komunikacji środkami dyskursu naukowego, przekształconego pod kątem możliwości adaptacji do ich własnej logiki działania. Jednocześnie, komunikacja środkami dyskursu naukowego nasila się wraz ze wzrostem złożoności środowiska zewnętrznego obydwu systemów. Potrzeba redukcji złożoności środowiska oraz przeciwdziałania wzrostowi złożoności samego systemu powodują, że zarówno system zdrowia publicznego, jak i system przemysłu alkoholowego dokonuje inkluzji polityki w jej wymiarze prawnym, ekonomicznym i społecznym, przetwarzając dany obszar zagadnień za pomocą własnych narzędzi komunikacji, a następnie rzutując go na środowisko. Wyniki analizy wskazują, że podstawowym problemem polityki wobec alkoholu, realizowanej pod naporem zmian związanych z globalizacja ekonomiczną i unifikacją stylów życia w społeczeństwie neoliberalnym, są ograniczone możliwości stosowania rozwiązań których skuteczność została udowodniona naukowo (m.in. ograniczeń w podaży alkoholu, kontroli cen). Wśród przyczyn tego zjawiska należy wymienić dominację racjonalności ekonomicznej w polityce, efekty procesu globalizacji, włączenie podmiotów gospodarczych w proces tworzenia polityki, liberalizację postaw społecznych oraz polisemiczność dyskursów eksperckich. Ponadto, komunikacja środkami dyskursu naukowego nie ogranicza ryzyka związanego z alkoholem, lecz przyczynia się do wzrostu niepewności. Przykład inkluzji nauki przez system przemysłu alkoholowego, wskazuje na negatywne konsekwencje komercjalizacji badań naukowych oraz promocji współpracy biznesu i nauki. Działania te mogą bowiem prowadzić do instrumentalizacji badań naukowych, manipulacji ich wynikami w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych bądź politycznych, a w konsekwencji – do utraty prestiżu i autorytetu nauki.

The main subject of my doctoral dissertation Alcohol industry and the public health agenda. The construction of knowledge in the alcohol policy was the alcohol-related risk communication in the context of interactions between private stakeholders and public health institutions. The analysis included examples of construction and communication of knowledge on alcohol by the industry and public health as well as the industry impact on alcohol policy in the context of economic, social and legislative change. Theoretical background of the study is the Niklas Luhmann theory of self-referential social systems. According to Luhmann, social systems are founded on the basis of communication. However, they are closed systems, operating within system-specific range of meaning. The main problem in Luhmann’s theory is the complexity of the world. This complexity must be reduced in order to maintain communication with environment and within the system as well as protecting system boundaries by simply distinguishing between system and environment. Social systems constantly observe each other. However they are not transparent, therefore the communication is possible only as a self-referential process. Reduction of environment complexity leads to increase of internal complexity of the system. As a result, the system boundaries are expanded and the system improves its reaction to contingency and environment complexity. Public health and the alcohol industry systems constitute an environment for themselves. As commercial and national interests are at stake, the conflicts of interests are imposed between public and private stakeholders. In the late-modern societies, the public policies are expected to develop and employ evidence-based measures. To be competitive in this new discourse, alcohol industry creates its own institutions that produce or support science. Science as a code of communication facilitates reduction of the environment complexity, although public health and industrial interests are shaping scientific discourse and outcomes. Scientists representing public health considered such measures as restricting outlet density, maintaining limits on hours and days of sale, increasing alcohol taxes, and enhanced enforcement of laws to be effective. Employing above measures impose a threat that has to be neutralised by alcohol industry. In response, the industry started to cast itself as representing public health interests but on the same time ignoring key findings of public health research regarding effective approaches to the prevention and reduction of alcohol-related problems. Industry representatives oppose to several findings of alcohol science, influence public health decision-makers and delay or eradicate the unfavourable policies that may harass their vested interests. The alcohol industry observes its environment and makes efforts to engage some public institutions as the World Health Organization (WHO) in dialogue to influence the final shape of the alcohol programmes and policies. Using such terms as ‘corporate social responsibility’ and ‘partnerships with the public health community’, the industry funds a variety of scientific activities such as scientific meetings or publications and creates so called Social Aspect Organizations (SAO) as International Centre for Alcohol Policy (ICAP). ICAP was set up in 1995 by the major 11 multinational alcohol producers aiming at changing the debate on alcohol by shifting the discussion from the commodity to individual behaviour. ICAP’s publications ignore the facts that taxation, pricing policy and limitations in supply decrease the level of overall alcohol consumption which affects the rates of alcohol-related problems. ICAP tends to offer apparently balanced review of research evidence presenting both findings confirming and challenging individual policy options. In a context of apparently insufficient research evidence, the ICAP reports use a language of values of the free market, the freedom of choice, the individual responsibility and the freedom of commercial communication. All these values support and reinforce policy-related claims of the industry at the expense of public health interests. Instead of comprehensive public health policies with stress on population based approach, alcohol policy becomes segmented into numerous interventions with main focus on the reckless individual and groups who misuse alcohol or drink irresponsible, as the industry continuously avoid the term addiction. From this point, alcohol manufacturers state their limited responsibility for this small group of consumers, stress the importance of partnerships in addressing this particular target group (primarily by education and encouraging life-skills), propose self-regulation in alcohol marketing and emphasize the 'normality' of alcohol as an ordinary commodity. Public health advocates recognize ICAP as an ideological instrument on behalf of vested interests of alcohol industry, promoting poor quality and biased research in favour of industry’s position. They accuse alcohol industry for undermining the evidence-based policy, challenging regulatory interventions, confusing public opinion, discrediting independent scientists and their research, damaging the integrity of science and discouraging or delaying effective alcohol policies. Nevertheless, public institutions work together with the industry on issues related to drinking patterns, education, drink-driving, drinking in pregnancy, parents responsibility and fail to recognize that the evidence the industry bring to the table is impartial and favours their commercial interest rather than the public good. One of the greatest achievements of the alcohol industry was promotion of possible protective effects of alcohol consumption and alcohol benefit to society, despite its potential for abuse or addiction. It happened in front of public health agenda and scientific evidence that ranks alcohol as one of the highest causes of disease burden in the world together with measles, tuberculosis and malaria. According to the most recent estimates alcohol is responsible for 3.8% of global deaths and attributes to 4.6% of the global burden of disease and disability. The results of my analysis indicate that the major problem with implementation of alcohol policy measures which effectiveness has been scientifically proven (including restrictions on alcohol supply, price controls), arouses from the pressure of economic globalization, the individualization and unification of lifestyles in the neo-liberal society, dominance of economic rationality in politics, the inclusion of industry stakeholders in the policy-making process and the polysemy expert discourses. Moreover, it seems that the scientific discourse does not help to reduce the risk associated with alcohol, but quite the opposite, it may increase the uncertainty. The inclusion of science by the alcohol industry shows the negative consequences of research commercialization and promotion of partnerships between business and science. Among them the most significant are instrumentalisation of research and manipulation of scientific data in order to achieve political or economic benefits. As the result, prestige and authority of the science is endangered.