Immunitet jako przedmiot dyskusji o przywilejach parlamentarzystów

Immunitet parlamentarny jest jednym z problemów stale powracających do dyskusji w sferze publicznej w okresie obowiązywania Konstytucji RP z 1997 r. W myśleniu potocznym jest to przedmiotem prostych ocen oraz wniosków ze względu na łatwość podejmowania krytyki. Stosunek obywateli do immunitetu wydaje się mieć związek z problematyką sprawiedliwości, czy też sprawiedliwości społecznej. Społeczna definicja sprawiedliwości jest uzależniona od wielu zmiennych czynników, uwarunkowań, co wpływa na jej nietrwały charakter. Jednym z mierników życia społecznego, wykorzystywanym przez polityków do kreowania zmiany porządku publicznego, mogą być badania opinii publicznej, jednakże rzeczowe podejście do nich wymaga pewnej ostrożności oraz dystansu. W istocie omawiany problem sprowadza się do zapewnienia sprawnego działania organów państwowych. Potrzebę funkcjonowania immunitetu należy oceniać zarówno biorąc pod uwagę korzyści systemowe jakie z niego płyną jak i zagrożenia oraz różnorodne patologie czy nadużycia. Zrównoważona ocena korzyści i strat dla funkcjonowania organów państwowych wymaga refleksji z punktu widzenia doświadczeń historycznych i problemów bieżących, współczesnych. Istotne wydaje się prognostyczne podejście do możliwych zakłóceń organizacyjnych w przypadku dokonywania zmian regulacji prawnych w tym zakresie. Współcześnie nie można wskazać jednolitej tendencji w parlamentach europejskich, która potwierdzałaby, że istnieje wyraźna potrzeba ograniczania immunitetów. W komentarzach publicystycznych pojawiają się czasami uproszczenia dotyczące uchylenia immunitetu. Podkreślić jednak należy, że immunitet nie jest uchylany w całości, w każdym wymiarze, a jedynie w związku z daną, konkretną sprawą. Immunitetowi towarzyszy wiele mitów, które są źródłem inspiracji polityków i publicystów domagających się jego całkowitego zniesienia. Jeden z tych mitów wiąże się z określaniem immunitetu jedynie jako przywileju. W świetle Konstytucji RP na ochronę parlamentarzystów składają się dwa immunitety (bezwzględny i względny) oraz przywilej nietykalności. Parlamentarzystom w większości państw przysługuje ochrona przed wszczęciem postępowania karnego, jednakże na ogół nie rozciąga się on na sferę cywilnoprawną. W Polsce dostrzec można ograniczenie ochrony praw konstytucyjnie zagwarantowanych jednostce, w związku z tym, iż do pociągnięcia parlamentarzysty do odpowiedzialności za naruszenie praw osób trzecich potrzebna jest zgoda izby, w której zasiada. Ponadto istnienie immunitetu formalnego powoduje pewne uciążliwości nie tylko dla obywateli, ale również z punktu widzenia pracy Sejmu i Senatu. Wiąże się to też z dyskomfortem dla samych parlamentarzystów, będących w różnych sytuacjach obiektem nadmiernego zainteresowania ze strony środków masowego przekazu.

Parliamentary immunity is one of the problems constantly returning to the discussion in the public sphere during the term of the Polish Constitution of 1997. In the colloquial thinking it is the subject of simple assessments and conclusions because of the ease way to criticize. The citizens' opinion about immunity appears to be related to the issue of justice, or social justice. Social definition of justice depends on many variables, conditions, thus affecting its fragile nature. One of the indicators of social life, used by politicians to create changes in public policy may be the opinion polls, however, professional approach to them requires some caution and distance. In fact, this issue boils down to the proper functioning of public authorities. The need for the functioning of immunity should be weigh up according both the system benefits which it provides and risks, and various pathologies or abuse. A balanced view of the benefits and vices for the functioning of public authorities requires reflection from the point of view of historical experiences and current, nowadays problems. It seems to be important prognostic aspect of possible organizational disruption for the amendment of regulations in this sphere. Today, we can not specify a uniform trend in European parliaments, which would prove that there is an authentic need to limit immunities. Journalistic comments appear sometimes in simplifying the problem of waive the Member's immunity. However it is important to notice that immunity may not be waived in all circumstances, in every dimension, but only in particular, specific case. The problem of immunity is accompanied by many myths that are the source of inspiration for politicians and journalists calling for its total elimination. One of the myths is based on description of immunity only as a privilege. In the light of the Polish Constitution, system of the protection of parliamentarians is built on two immunities (absolute and relative), and the privilege of immunity. Parliamentarians in most countries are entitled to protection from criminal prosecution, but generally it does not extend to the realm of civil law. In Poland we can see the limitation of protection of the individual rights, guaranteed by Constitution, in situation of hold a parliamentarian to account for the infringement of the rights of any third parties, because is required endorsement of the Chamber, in which he sits. Furthermore, the operation of formal immunity causes some inconvenience not only for citizens but also from the point of view of the proper functioning of the Sejm and the Senate. It also entails discomfort for the parliamentarians, who are involved in various situations, being of excessive interest from the media.