Rynek Mocy w Polsce i Europie - Analiza Prawno-ekonomiczna

W ostatnich latach Komisja Europejska nadała priorytet zielonej transformacji, dążąc do osiągnięcia zerowej emisji netto gazów cieplarnianych do 2050 roku. Aby ten ambitny cel mógł zostać zrealizowany, konieczne są znaczące inwestycje w energię odnawialną, a także zadbanie o bezpieczeństwo energetyczne państw członkowskich. Kluczową rolę w tym procesie odgrywają przepisy dotyczące pomocy publicznej w ramach Unii Europejskiej. Jednym z istotnych mechanizmów wspierających te działania jest rynek mocy. Polska wprowadziła rynek mocy w 2018 roku, aby sprostać wyzwaniom, przed którymi stoi sektor energetyczny, w dużej mierze zależny od starzejących się elektrowni węglowych. Mechanizm ten ma na celu zapewnienie stabilnych dostaw energii elektrycznej poprzez zachęcanie do nowych inwestycji oraz utrzymanie istniejących elektrowni. Komisja Europejska zatwierdziła funkcjonowanie tego rynku jako formę pomocy publicznej, uznając jego konieczność dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego w kontekście unijnej polityki klimatycznej oraz rosnących kosztów emisji dwutlenku węgla. Początkowe aukcje na rynku mocy faworyzowały istniejące elektrownie węglowe, ze względu na krótki czas potrzebny na realizację zobowiązań. Jednak w kolejnych rundach doszło do przesunięcia w kierunku bardziej zróżnicowanych źródeł energii, w tym magazynów energii oraz projektów gazowych. Pomimo częściowego osiągnięcia celów związanych ze stabilizacją systemu energetycznego, rynek mocy spotkał się z krytyką za wysokie koszty oraz koncentrację rynku. Oczekuje się, że przyszłe reformy przyczynią się do zwiększenia konkurencji oraz dostosowania rynku do szerszych celów energetycznych i klimatycznych UE. Niniejsza praca przedstawia analizę projektu rynku mocy z perspektywy regulacyjnej i ekonomicznej, oceniając jednocześnie, czy polski rynek mocy spełnił wszystkie kryteria określone w wytycznych dotyczących pomocy państwa w sektorze energetycznym.

In recent years, the European Commission has prioritized a green transition, aiming to achieve zero net greenhouse gas emissions by 2050. In order for this ambitious goal to be realized, significant investment in renewable energy is needed, as well as ensuring the energy security of member states. State aid rules within the European Union play a key role in this process. One of the important mechanisms supporting these activities is the power market. Poland introduced the power market in 2018 to address the challenges faced by a power sector largely dependent on aging coal-fired power plants. The mechanism aims to ensure a stable supply of electricity by encouraging new investment and maintaining existing power plants. The European Commission has approved the operation of this market as a form of state aid, recognizing its necessity for ensuring energy security in the context of EU climate policy and the rising cost of carbon emissions. Initial capacity market auctions favored existing coal-fired power plants, due to the short time needed to meet commitments. However, subsequent rounds saw a shift toward more diverse energy sources, including energy storage and gas projects. Despite partially achieving the goals of stabilizing the energy system, the power market has faced criticism for its high costs and market concentration. Future reforms are expected to increase competition and align the market with the EU's broader energy and climate goals. This paper presents an analysis of the power market project from a regulatory and economic perspective, while assessing whether the Polish power market has met all the criteria set out in the guidelines for state aid in the energy sector.