Charakter inicjatyw zarządcy majątku Elżbiety Sieniawskiej w świetle listów Józefa Łukszyńskiego

W niniejszej pracy magisterskiej zbadana została korespondencja Józefa Łukszyńskiego - zarządcy majątku jarosławskiego do Elżbiety Sieniawskiej, właścicielki tych dóbr i czołowej postaci polskiego życia politycznego początku XVIII wieku. Analizie został poddany charakter inicjatyw opisanych w jego listach do magnatki z lat 1711-1725. Na zakres obowiązków zarządcy i jego postawę wobec inicjatywy wpływ miało szereg determinantów. Ogólny charakter magnackiej własności ziemskiej, model zarządzania stosowany przez Sieniawską, a wreszcie charakter dóbr jarosławskich i zakres obowiązków zarządcy, wyznaczały ramy, w których mógł on realizować swoje pomysły. Przy wykonywaniu obowiązków bieżących, związanych z codziennym funkcjonowaniem latyfundium, przeważały inicjatywy czynne, które jednak nie były znaczące z punktu widzenia strategicznego funkcjonowania majątku, a miały jedynie ułatwić zarządcy wykonywanie obowiązków. Zdarzało się, że jego decyzje odnośnie doboru metod realizacji celów były ograniczone. W przypadku realizowanych przedsięwzięć, czyli działań o charakterze długofalowym, zarządca przejawiał istotne inicjatywy teoretyczne i doradcze, wynikające z innowacyjnego charakteru działań. W tym przypadku miał też większe możliwości doboru metod realizacji przedsięwzięć, które miały jednak charakter mikrodziałań operacyjnych. W obydwu przypadkach inicjatywy mieściły się w zakresie standardowych zadań zarządcy, a często były działaniami oczekiwanym przez magnatkę. Józef Łukszyński nie był w swoich działaniach samodzielny, jednak starał się przejawiać inicjatywy, w granicach możliwości jakie dawały mu zasady współpracy z Elżbietą Sieniawską.

This master's thesis examines the correspondence of Józef Łukszyński, the manager of the Jarosław estate, to Elżbieta Sieniawska, the owner of these estates and a leading figure in Polish political life in the early 18th century. The nature of the initiatives described in his letters to the magnate from 1711-1725 was analyzed. A number of determinants influenced the scope of the manager's responsibilities and his attitude towards the initiative. The general nature of magnate land ownership, the management model used by Sieniawska, and finally the nature of the Jarosław estate and the scope of the manager's responsibilities determined the framework within which he could implement his ideas. When performing current duties related to the daily functioning of the latifundium, active initiatives prevailed, but they were not significant from the point of view of the strategic functioning of the estate and were only intended to facilitate the administrator's performance of his duties. It happened that his decisions regarding the selection of methods for achieving goals were limited. In the case of implemented projects, i.e. long-term activities, the manager demonstrated significant theoretical and advisory initiatives resulting from the innovative nature of the activities. In this case, he also had greater opportunities to select methods of implementing projects, which, however, had the nature of micro-operational activities. In both cases, the initiatives fell within the scope of the manager's standard tasks, and were often actions expected by the magnate. Józef Łukszyński was not independent in his activities, but he tried to show initiatives, within the limits of the possibilities provided by the rules of cooperation with Elżbieta Sieniawska