Ontologizacja metafory jako próba post-kantowskiego przekroczenia fenomenów

Punktem wyjścia niniejszej pracy jest Kantowska wizja metafizyki, która nie może objąć swym zasięgiem tego, co przekracza wewnętrzne kategorie czystego rozumu. Wszelkie pojęcia dotyczące transcendencji nie mają u Kanta charakteru ontologicznego, lecz niejako tylko zaspokajają naturalne dążenie rozumu do samo przekroczenia. W pracy tej rozważam możliwość mówienia o transcendencji poprzez ontologiczne metafory, które to są pojęciami nie opartymi na czystej tożsamości. By lepiej zarysować sens owych pojęć rozważam wpierw koncepcje pozornej sprzeczności bytu i nicości występującą w logice Georga Wilhelma Hegla. Następnie, zauważając ostateczną nikłość tegoż przedstawienia ze względu na brak pojęcia transcendencji, przechodzę do antynomicznej teorii prawdy Pawła Florenskiego. Rosyjski myśliciel pojmował prawdę jako coś, co nie jest podporządkowane jakiemukolwiek sposobowi poznania i co w sferze danego nam pojmowania ujawnia się w formie sprzeczności (czego obrazem jest chociażby trójca święta). Na końcu zaś rozważam koncepcję metafizyki unitarnej Leszka Nowaka, w której to sprzeczność jest pojmowana jako źródło spójnej struktury ontologicznej świata.

The starting point of this paper is Kant's vision of metaphysics, which cannot encompass that which transcends the internal categories of pure reason. Any notion of transcendence is not ontological in Kant's view, but, as it were, merely satisfies reason's natural drive to transcend itself. In this paper, I consider the possibility of talking about transcendence through ontological metaphors, which are concepts not based on pure identity. To better outline the meaning of these concepts, I first consider the concept of the apparent contradiction of being and nothingness found in Georg Wilhelm Hegel's logic. Then, noting the ultimate insignificance of this representation due to the absence of the concept of transcendence, I turn to Pavel Florensky's antinomian theory of truth. The Russian thinker conceived of truth as something that is not subordinate to any mode of cognition and that, in the sphere of our given understanding, reveals itself in the form of a contradiction (of which the trinity is a picture, for example). Finally, I consider Leszek Nowak's concept of unitarian metaphysics, in which contradiction is understood as the source of a coherent ontological structure of the world.