Rola sportu w państwach Północy i Południa

Celem rozprawy doktorskiej jest porównanie roli sportu w państwach Północy i Południa, zmierzające do jego naukowego uprawomocnienia oraz jednoczesnego podkreślenia jego wartości dla badań nad problemem dysproporcji rozwojowych z jednej strony, z drugiej natomiast, do podważenia stereotypowego i powszechnie zaakceptowanego mitu o obojętności sportu, niezmiennie stojącego na drodze uznania go za użyteczny komponent nauk teoretycznych. Ponadto, analiza ma prowadzić do równoległego wykazania bardziej trafnych i aktualnych kryteriów warunkujących dychotomiczny podział świata, które rozszerzone w ramach podjętej komparatystyki na relacje o charakterze sportowym, w większym stopniu mogłyby przyczynić się do obiektywnego opisu rzeczywistości. Wybór sportu jako wiodącego przedmiotu rozważań jest zatem wynikiem przede wszystkim dostrzeżenia jego potencjału w zakresie badań nad rozwojem. Stanowi jednakże jednoczesną odpowiedź na niedoskonałości kreowanych przez lata podejść metodologicznych, skupionych szczególnie na sferze powiązań o charakterze militarnym, gospodarczym oraz politycznym, które m.in. z uwagi na marginalizację sfery społeczno-kulturowej, nierzadko prowadzą do zniekształcenia obrazu współcześnie obserwowanego, dwubiegunowego porządku międzynarodowego. Porządek ten – warunkowany istnieniem dość mgliście zarysowanej linii demarkacyjnej oddzielającej wysoko rozwinięte państwa Północy od grupy reprezentantów zubożałego Południa – wyznaczony bowiem został głównie na podstawie wskaźników zakorzenionych w sferze gospodarki, które nie są jednakże na tyle miarodajne, by na ich podstawie rzetelnie zobrazować różnice rozwojowe występujące między aktorami sceny międzynarodowej. Przedstawiona rozprawa ogniskuje się zatem na próbie aktualizacji obecnie stosowanych indeksów wpływających na segmentację państw pod względem rozwoju, a służyć jej ma uzupełnienie interdyscyplinarnego zainteresowania tematyką dysproporcji o niedoceniany dotychczas pierwiastek sportowy. Zmierza ona ponadto do ugruntowania przekonania, iż sport jako przedmiot badań – wbrew przypisywanej mu neutralności i apolityczności – wykazuje cechy, oddające istotę zachwianej równowagi rozwojowej współczesnego świata, gdyż poprzez konsolidację pozornie odrębnych sfer aktywności, umożliwia dokonanie analizy całościowej, często nieosiągalnej na gruncie badań sektorowych. W związku z powyższym, w rozprawie została postawiona hipoteza, iż sport – jako płaszczyzna wewnętrznej i międzynarodowej aktywności państw – stanowi wypadkową czynników o charakterze politycznym, gospodarczym oraz społeczno-kulturowym, których ścisła zależność od osiągniętego poziomu rozwoju danego podmiotu pozwala twierdzić, że inaczej wykorzystywany jest jego potencjał w obrębie Północy, gdzie postrzegany bywa przede wszystkim w kategoriach wizerunkowo-prestiżowych, a inaczej wśród reprezentantów grupy Południa, spoglądających na sport głównie przez pryzmat propagandy i jego funkcji kompensacyjnej. Celem weryfikacji założenia, przedstawione w pracy rozważania skupiają się zatem głównie na kwestii upolitycznienia sportu, jego walorze dyplomatycznym i związku między ekonomią i technologią a poziomem zaawansowania sportowego państw. Ich dopełnienie stanowi dodatkowo próba omówienia społeczno-kulturowej podbudowy nawiązujących się na tym gruncie relacji.

The main purpose of this hearing is to compare the role of sport in North and South countries, aiming at its scientific legitimacy and one the one hand emphasizing its value for research of the problem of development disparities and on the other, to undermine the stereotypical and universally accepted myth of sport indifference, invariably standing on the path of recognition it as a useful component of theoretical sciences. In addition, the analysis is going to lead to a parallel demonstration of more relevant and more recent criteria determining the dichotomous division of the world, which extended in the comparison with sports-related issues could contribute to a more objective description of reality. Therefore, the choice of sport as a leading subject of deliberations is primarily a result of recognizing its potential for research in development. However, it is a simultaneous response to the shortcomings of methodological approaches developed over the years, focusing in particular on military, economic and political connections, which due to the marginalization of the socio-cultural sphere often lead to the distortion of the image of the contemporary bipolar international order. This order, conditioned by the existence of a rather vaguely defined demarcation line separating the highly developed North states from the group of the impoverished South, was determined mainly on the basis of indicators rooted in the sphere of the economy, which are not sufficiently reliable to depict the developmental differences occurring between the actors of the international scene. The criteria for hierarchy of entities are subject to gradual succession by using difficult to measure social or cultural factors which reflect the conditionality and specificity of the region to a greater extent. However, due to the sectoral nature of research, they also are not always able to make a fully comprehensive diagnosis of the problem. The dissertation was therefore focused on an attempt to update the currently used indexes that influence the segmentation of states in terms of development by complementing interdisciplinary interest in the subject of disproportion of a sports element – usually underestimated due to its neutrality and relatively apolitical context. The PhD thesis is to strengthen the belief that sport as a subject matter of research exhibits characteristics that reflect the disturbed developmental balance of the modern world and by consolidating seemingly separate spheres of activity enables a holistic analysis often unattainable basis of sector inquiry. In this the context, the thesis has hypothesized that sport, as a area of internal and international activity of states, is a result of political, economic and socio-cultural factors, which depend on the level of development of a given subject. Accordingly, its potential within the North, where it is perceived primarily in terms of image and prestige, differs from the role its play among the representatives of the South, looking at sport mainly through the prism of propaganda and its compensation function. In order to verify this statement the deliberations of the dissertation are therefore primarily focused on the issue of politicization of sport, its diplomatic value and the relationship between economy and technology and the level of sportsmanship of states. Their complementation is an additional attempt to discuss the socio-cultural underpinning of the relationships.