Libya Interior i złoty wiek islamu. Afryka Zachodnia w arabskojęzycznym dyskursie geograficznym w kontekście ptolemejskiej koncepcji świata

Celem niniejszej pracy jest zbadanie wpływu ptolemejskiej koncepcji świata na arabskojęzyczny dyskurs geograficzny w kontekście Afryki Zachodniej podczas tzw. złotego wieku islamu. Założeniem wynikającym z pracy jest pogląd, że nauki Ptolemeusza przedostały się do arabskojęzycznego świata nauki i znacząco wpłynęły na ówczesny sposób myślenia o Afryce Zachodniej i jej mieszkańcach. W pierwszym rozdziale omówiono ptolemejski podział świata, ze szczególnym uwzględnieniem Libyi Interior. Rozdział ten zawiera również omówienie kontaktów arabsko-muzułmańsko-afrykańskich, a także skrótową prezentację dwóch wielkich królestw Afryki Zachodniej – Ghany i Mali. W dalszej części przedstawiono zjawisko handlu i ekspansji islamu na tym obszarze. Drugi rozdział obejmuje omówienie teorii pasów klimatycznych oraz jej wpływu na rozumienie wyglądu i cech psychicznych mieszkańców Afryki Zachodniej przez arabskojęzycznych uczonych. Uczeni ci zostali wymienieni w porządku chronologicznym wraz z ich opisami mieszkańców omawianego regionu. W trzecim rozdziale zostali wymienieni i przedstawieni inni wybrani, szczególnie wpływowi arabskojęzyczni uczeni, którzy nie odwołują się bezpośrednio do teorii Ptolemeusza, ale byli istotnymi uczestnikami ówczesnego arabskojęzycznego dyskursu geograficznego. Czwarty rozdział omawia arabskojęzyczną geografię i kartografię, które zostały oparte na teorii Ptolemeusza oraz prezentuje wybranych geografów opisujących tereny Afryki Zachodniej, ze szczególnym uwzględnieniem miast, państw i ludów obecnych na tym obszarze. W piątym rozdziale zostanie przedstawiony system hydrologiczny zachodu Afryki w ujęciu arabskojęzycznych uczonych, ze szczególnym uwzględnieniem teorii Nilu jako matki wszystkich rzek. Szósty rozdział poddaje analizie doświadczenia dwóch podróżników, którzy mieli odwiedzić teren Afryki Zachodniej, tj. Ibn Ḥawqala i Ibn Baṭṭūṭy. Siódmy, ostatni, rozdział stanowi podsumowanie pracy i zostały w nim zawarte wnioski.

The purpose of this dissertation is to examine the influence of the Ptolemaic conception of the world on Arabic-language geographical discourse in the context of West Africa during the so-called Golden Age of Islam. The assumption implicit in the work is the view that Ptolemy's teachings made their way into the Arabic-language scientific world and significantly influenced the thinking about West Africa and its people. The first chapter discusses the Ptolemaic division of the world, with particular emphasis on Libya Interior. The chapter also includes a summary of Arab-Muslim-African contacts, as well as a brief presentation of the two great kingdoms of West Africa - Ghana and Mali. It goes on to present the phenomenon of trade and Islamic expansion in the area. The second chapter includes a discussion of the theory of the climes and its influence on the understanding of the appearance and mental characteristics of West Africans by Arabic-speaking scholars. These scholars are listed in chronological order along with their descriptions of the inhabitants of the region in question. The third chapter lists and presents other selected, particularly influential Arabic-speaking scholars who do not directly refer to Ptolemy's theory, but who were nevertheless important participants in the Arabic-language geographical discourse of the time. The fourth chapter discusses Arabic-language geography and cartography, which were based on Ptolemy's theory, and presents selected geographers describing West African territories with a focus on the cities, states and peoples present in the area. The fifth chapter will present the hydrological system of West Africa as seen by Arabic-speaking scholars, with particular emphasis on the theory of the Nile as the mother of all rivers. The sixth chapter analyses the experiences of two travellers who were to visit West Africa, namely Ibn Ḥawqal and Ibn Baṭṭūṭa. The seventh, and final, chapter is a summary of the work with conclusions.