Zachowane listy generałowej Heleny z Wolskich Krukowieckiej do męża, Jana Krukowieckiego, z okresu powstania listopadowego i zesłania, w perspektywie praktyki diarystycznej. Analiza i interpretacja.

Helena z Wolskich Krukowiecka zostawiła po sobie bardzo dużo cennych rękopisów z lat 1819-1832, które stanowią nie tylko niezwykle ważne źródło XIX wiecznej praktyki pisarstwa prywatnego, ale także dokument historii zaangażowanej politycznie rodziny szlacheckiej przed i po insurekcji listopadowej. Do tej pory nie zostały one w pełni opracowane, poza dziennikiem z lat 1831-1833, pisanym dla męża przebywającego na zesłaniu w Rosji. Emilia Kolinko przeprowadziła jego bardzo dokładną analizę i scharakteryzowała ten tekst jako przykład diariusza prywatnego o charakterze dziennika-listu. W kontekście tych badań, w niniejszej pracy przeprowadzona została analiza korespondencji Krukowieckiej z mężem, generałem powstania listopadowego, w okresie między grudniem 1830 roku a wrześniem 1831 roku. Listy te, w wyniku licznych komplikacji komunikacyjnych z oblężoną wtedy stolicą, szczególnie na przełomie sierpnia i września, czasami traktowane były przez Krukowiecką jak zapiski diarystyczne. Helena niektóre przetrzymała u siebie w domu i zamieściła w nich datowane notatki, nieprzypominające formy listu, a raczej rejestrację swoich przeżyć i rzeczywistości dookoła. Korespondencja z tego okresu stanowi „pierwowzór” dziennika, który powstawał niedługo później. Pisane równolegle z diariuszem listy Heleny nie zachowały się do dzisiaj, poza jednym, datowanym na 25.08.1832. Na podstawie tego rękopisu została przeprowadzona analiza porównawcza między treścią i praktyką prowadzenia dziennika a korespondencją z generałem Krukowieckim przebywającym na zesłaniu. W wyniku analizy, popartej także fragmentami listów generała, można przypuszczać, że Krukowiecka starała się nie obciążać męża swoimi problemami i emocjami, którym dawała upust w diariuszu. Jest to wniosek wysunięty na podstawie jedynego zachowanego listu, dlatego w celu odkrycia prawdopodobnej treści reszty korespondencji generałowej z tego okresu, należy posłużyć się listami Krukowieckiego oraz pisanymi równolegle dziennikami generałostwa, ponieważ w tych źródłach również pojawiają się informacje o prowadzonej korespondencji.