Postawy wobec pracy Polaków przynależących do różnych społeczności wyznaniowych

Celem badawczym było stworzenie weberowskich typów idealnych postawy przedstawicieli najliczniejszych grup religijnych o rodowodzie judeochrześcijańskim w Polsce wobec pracy. Za kluczowy problem badawczy uznano kwestię relacji między scharakteryzowanymi weberowskimi typami idealnymi postaw przedstawicieli mniejszościowych społeczności wyznaniowych o rodowodzie judeochrześcijańskim w Polsce wobec pracy a konfesjonalizacją katolicką tego kraju. Rozprawa doktorska składa się z dwóch zasadniczych części – teoretycznej (obejmującej jeden rozdział) oraz empirycznej (w skład której wchodzą trzy rozdziały). Rozdział I zawiera opis głównych inspiracji teoretycznych. Uzasadniono w nim wybór obszaru badań poprzez dogłębne przedstawienie związków między pracą a religią w kontekście procesów modernizacji. Omówiono też tezę o prywatyzacji religii i dyskusje socjologiczne wokół tej tezy. Zaprezentowano również teorię konfesjonalizacji Heinza Schillinga i Wolfganga Reinharda jako paradygmat badania potencjału modernizacyjnego Polski i towarzyszącemu mu zjawiska konwersji religijnej. W rozdziale II przedstawiono metodologiczne podstawy badań własnych. Rozdziale III jest poświęcony zaprezentowaniu wielości definicji pojęcia praca na podstawie analizy czasopism wyznaniowych największych grup religijnych występujących w Polsce. Przedstawiono w nim szczegółowo definiowanie pojęcia praca w roczniku 2003 i 2014 Gościa Niedzielnego i Zwiastuna Ewangelickiego (omówiono również ewolucję w definiowaniu tego pojęcia w tych czasopismach na podstawie ww. dwóch roczników) oraz w roczniku 2014 Przeglądu Prawosławnego i Midrasza. W podsumowaniu tego rozdziału opisano podobieństwa i różnice w definiowaniu pojęcia praca w roczniku 2014 analizowanych czasopism skierowanych do wyznawców rzymskiego katolicyzmu, luteranizmu, prawosławia i judaizmu. Rozdział IV dotyczy omówienia podobieństw i różnic w postawie przedstawicieli społeczności wyznawców katolicyzmu, protestantyzmu, prawosławia i judaizmu w Polsce wobec pracy. Przedstawiono w nim bardzo szczegółowe opracowanie wyników badań własnych wykonanych metodą wywiadów swobodnych. Ich prezentacja w formie agregacji problemowej obejmuje następujące zagadnienia: rola pracy w życiu człowieka, praca na status społeczny, praca a inne sfery życia, praca a moralność i religia, przedsiębiorczość, zaangażowanie w pracę, praca a bogactwo, wydawanie zarobionych pieniędzy, bezrobocie i zatrudnienie, znaczenie wynagrodzenia za pracę, postrzeganie pracodawcy. Zreferowane zostały również wnioski z wywiadu z liderką Jewish Community Center w Krakowie dotyczące możliwości realizacji w pracy swoich zasad wyznaniowych przez członków społeczności żydowskiej oraz z wywiadów z duchownymi Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego na temat relacji między tradycjami, wartościami i duchowością prawosławia a wyzwaniami współczesności związanymi z problematyką pracy. Podsumowanie tego rozdziału stanowi autorską próbę stworzenia weberowskich typów idealnych postaw przedstawicieli polskiej społeczności wyznawców katolicyzmu, protestantyzmu, prawosławia i judaizmu wobec pracy. Rozprawę doktorską kończą wnioski skoncentrowane na omówieniu weryfikacji przyjętych hipotez badawczych.

The research goal was to create Max Weber’s ideal-types on the attitudes of representatives of the most numerous religious groups of judeo-christian origin in Poland towards work. The key research problem was the issue of the relationship between the characterized Max Weber’s ideal-types on the attitudes of representatives of religious communities of judeo-christian origin in Poland towards work and the catholic confessionalization of this country. The doctoral dissertation consists of two main parts - theoretical (including one chapter) and empirical (consisting of three chapters). Chapter I describes the main theoretical inspirations. It justifies the choice of the research area by thoroughly presenting the relationship between work and religion in the context of modernization processes. The thesis on the privatization of religion and sociological discussions around this thesis were also discussed. The confessionalization theory of Heinz Schilling and Wolfgang Reinhard was also presented as a paradigm for studying the modernization potential of Poland and the accompanying phenomenon of religious conversion. Chapter II presents the methodological foundations of the research. Chapter III is devoted to presenting the multiplicity of definitions of the concept of work on the basis of the analysis of religious magazines of the largest religious groups occurring in Poland. It presents in detail the definition of the concept of work in the year 2003 and 2014 of the magazine Gość Niedzielny and Zwiastun Ewangelicki (the evolution in defining this concept in these magazines based on these two years was also discussed) and 2014 of the magazines Przegląd Prawosławny and Midrasz. The summary of this chapter describes the similarities and differences in defining the concept of work in the 2014 yearbook of the analyzed magaziness addressed to the followers of roman catholicism, lutheranism, orthodoxy and judaism. Chapter IV discusses the similarities and differences in the attitudes of representatives of the catholic, protestant, orthodox and judaic communities in Poland towards work. It presents a very detailed study of the results of own research carried out using the method of interviews. Their presentation in the form of problem aggregation covers the following issues: the role of work in human life, work and social status, work and other spheres of life, work and morality and religion, entrepreneurship, commitment to work, work and wealth, spending of earned money, unemployment and employment, the importance of remuneration for work, perception of the employer. Conclusions were also presented from an interview with the leader of the Jewish Community Center in Kraków regarding on the possibility of implementing their religious principles in their work by members of the Jewish community and from an interviews with the clergy of the Polish Autocephalous Orthodox Church regarding on the relationship between the traditions, values and spirituality of the Orthodox Church and contemporary challenges related to the issues work. The summary of this chapter is an original attempt to create Max Weber’s ideal-types on the attitudes of representatives of the Polish community of catholicism, protestantism, orthodoxy and judaism towards work. The doctoral dissertation ends with conclusions focused on discussing the verification of the adopted research hypotheses.