Opłaty i inne należności nakładane przez organy urzędowej kontroli żywności regulowane w unijnym i krajowym prawie żywnościowym

Przedmiotem pracy doktorskiej jest analiza regulacji unijnych dotyczących opłat i innych należności nakładanych przez organy urzędowej kontroli żywności oraz ocena norm krajowych przez pryzmat tych przepisów. Rozważeniami objęto opłaty i inne należności regulowane przepisami rozdziału VI rozporządzenia nr 882/2004, których zadaniem jest zapewnienie odpowiednich środków finansowych przeznaczonych na organizowanie kontroli urzędowych, w tym w celu pokrycia kosztów poniesionych w ich ramach. Jednocześnie, biorąc pod uwagę nadchodzące zmiany w prawie unijnym, analiza została rozszerzona o regulacje rozdziału VI rozporządzenia nr 2017/625, które już wkrótce zastąpi rozporządzenie nr 882/2004. W nowym akcie opłaty i inne należności mają na celu już nie tylko zapewnienie dostępności odpowiednich zasobów finansowych niezbędnych właściwym organom do realizacji kontroli urzędowych, ale także zadań związanych z innymi czynnościami urzędowymi. Celem niniejszej dysertacji jest weryfikacja następującej hipotezy badawczej: pomimo tego, że na szczeblu unijnym prawodawca wprowadzając ogólne reguły finansowania ukż dąży do zagwarantowania realizacji celów prawa żywnościowego i do sprawnej realizacji ukż, to rozwiązania przyjmowane na szczeblu krajowym nie są w wystarczający sposób dostosowane do tych unijnych wymogów, na skutek czego regulacje dotyczące opłat i innych należności nakładanych przez organy ukż nie pozwalają na optymalną realizację ukż. Realizując cele badawcze, rozważaniom poddano m.in. zasady ustanawiania oraz nakładania opłat i innych należności, które można wyinterpretować z unijnych rozporządzeń, a także funkcje tych instrumentów. Zdecydowano się również wyodrębnić wszystkie opłaty i inne należności nakładane przez krajowe organy urzędowej kontroli żywności i poddać je klasyfikacji wynikającej z powyższych regulacji. Ocenie poddano również problematykę wybranych krajowych opłat i innych należności ze szczególnym uwzględnieniem ich metod obliczania, zakresu realizacji unijnych zasad, a także funkcji oraz praktyki konkretnych organów w tym zakresie. Analiza przeprowadzona w pracy pozwoliła jednoznacznie potwierdzić hipotezę badawczą. Normy unijne dotyczące ustanawiania oraz nakładania opłat i innych należności są wystarczająco precyzyjne do ich stosowania, a jednocześnie wystarczająco ogólne do korzystania z nich z poszanowaniem autonomii państw członkowskich. Ponadto w obecnym stanie prawnym krajowe regulacje dotyczące opłat i innych należności nakładanych przez organy urzędowej kontroli żywności nie odpowiadają założeniom prawodawcy unijnego dotyczącym jej finansowania.

The subject of doctoral thesis concerns analysis of European Union regulations related to fees and other charges imposed by competent authorities performing food official controls and the assessment of national regulations in the light of these rules. In the thesis fees and other charges regulated in chapter VI of regulation no 882/2004 were taken into consideration. The purpose of these rules is ensuring adequate financial resources for the purpose of organising official controls, including covering the costs occasioned by official controls. Moreover, taking account of forthcoming changes in European Union regulations, the research is enlarged by chapter VI of regulation no 2017/625 that replaces regulation no 882/2004. In new act fees and other charges are set to ensure adequate financial resources for the competent authorities not only to perform official controls but also to perform other official activities. The purpose of this thesis is to verify following research hypothesis: although in European Union regulation lawmaker is aming to guaranteed efficient performing of food official controls by forcing general rules of financing these controls, in national regulation above-mentioned rules were not fully applied, therefore rules concerning fees and other charges imposed by competent authorities in Poland do not provide this guarantee. Pursuing research goals, the author took into consideration: rules of establishing and imposing of fees and other charges interpreted from European Union regulations as well as functions of these instruments. In addition all fees and other charges imposed by national competent authorities performing official controls were extracted and classified. The author assessed also chosen national fees and other charges, taking into consideration: methods of calculation, scale of realisation of European Union rules, their functions and practice of particular competent authorities. The analysis performed in thesis unambiguously confirmed research hypothesis. European Union regulations related to establishing and imposing fees and other charges are accurate enough to be complied, yet general enough in order to be used with respect for autonomy of member states. In addition, in current state of law, national regulations concerning fees and other charges imposed by competent authorities performing official controls do not correspond with tenets of European Union lawmaker related to financing of official controls.