Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych w sprawach dotyczących naruszenia uczciwej konkurencji

Rozprawa doktorska składa się z siedmiu rozdziałów, które dotyczą różnych kwestii związanych z dochodzeniem roszczeń odszkodowawczych w sprawach dotyczących naruszeń prawa konkurencji. W rozdziale I przedstawiłem społeczno-gospodarcze znaczenie ochrony przed czynami naruszającymi reguły konkurencji, która jest warunkiem funkcjonowania gospodarki wolnorynkowej. Omówiłem także źródła, aksjologię i funkcje prawa konkurencji. W rozdziale II wskazałem na różnice pomiędzy metodami publicznego i prywatnego wdrażania prawa konkurencji oraz wyjaśniłem ich komplementarne znaczenie dla funkcjonowania efektywnego sytemu, który mógłby obok odpowiednio represji i kompensacji pełnić funkcję prewencyjną, chroniąc przedsiębiorców i konsumentów przed naruszeniami. Rozdział III obrazuje ewolucję znaczenia prywatnego wdrażania prawa konkurencji z punktu widzenia rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Omówiłem w nim również problematykę związaną z kluczowymi orzeczeniami Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz koncepcje i metody harmonizacji reguł dochodzenia roszczeń odszkodowawczych w zakresie private enforcement. Ponadto w tym rozdziale podałem argumentację przemawiającą za legitymacją Unii Europejskiej do podejmowania działania w obszarze przez lata zdominowanym przez reguły krajowe poszczególnych państw członkowskich. W rozdziale IV przedstawiłem propozycje Komisji Europejskiej w wybranych przez nią obszarach z zakresu dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. W rozdziale V dokonałem oceny propozycji Komisji przedstawionych w rozdziale poprzedzającym pod kątem ich wpływu na efektywność dochodzenia roszczeń oraz wskazałem podstawowe filary efektywnego private enforcement w Stanach Zjednoczonych. W rozdziale VI odniosłem propozycje Komisji do polskich reguł dochodzenia roszczeń i przeprowadziłem analizę ich zgodności z tymi propozycjami oraz w wypadkach koniecznych wskazałem na potrzebę zmian w prawie polskim. W rozdziale VII przedstawiłem pozostałe elementy, które mogą zdecydować o sukcesie prywatnego wdrażania prawa konkurencji w Polsce jednocześnie postulując konieczne zmiany w prawie. Na końcu rozprawy doktorskiej dokonałem podsumowania najważniejszych wniosków płynących ze wszystkich rozdziałów rozprawy doktorskiej. Było to też miejsce do podsumowania wszystkich trzech głównych tez wraz z podstawowymi argumentami przemawiającymi za ich przyjęciem. Wiodącą tezą mojej rozprawy doktorskiej jest twierdzenie, że przepisy prawa polskiego regulujące warunki dochodzenia roszczeń odszkodowawczych w sprawach dotyczących naruszenia uczciwej konkurencji nie zapewniają poszkodowanym możliwości skutecznego dochodzenia ich roszczeń. Konsekwencją wynikającą z tego braku efektywności jest to, że private enforcement w Polsce nie może należycie wypełniać funkcji kompensacyjnej, a także ubocznie prewencyjnej. Przyjmując bowiem za minimum pakiet rozwiązań zaproponowanych przez Komisję w Białej Księdze w sprawie roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z naruszenia prawa ochrony konkurencji Unii Europejskiej, polskie prawo nie zapewnia poszkodowanym tego minimum. Na tę ogólną ocenę składają się cząstkowe wnioski wynikające z porównania poszczególnych reguł prawa polskiego z propozycjami Komisji Europejskiej. Kolejną tezą rozprawy doktorskiej jest wskazanie konieczności uregulowania przez ustawodawcę europejskiego wspólnych reguł dochodzenia roszczeń odszkodowawczych przez podmioty poszkodowane praktykami, które negatywnie oddziaływują na rynek wewnętrzny. Taka ochrona prawna przysługiwałaby poszkodowanym niezależnie od państwa członkowskiego, przed którego sądami prawo do odszkodowania będzie realizowane. Wprowadzenie wspólnych reguł jest właściwe z uwagi na to, że incydentalne ocenianie krajowych przepisów dotyczących dochodzenia roszczeń pod kątem zasady efektywności przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, choć z biegiem lat może zaowocować utworzeniem pewnego minimalnego acquis communataire, jest w mojej ocenie niewystarczające. Podstawą roszczeń odszkodowawczych za szkody wynikłe z naruszenia prawa konkurencji może być prawo europejskie albo prawo polskie, w zależności od kwalifikacji naruszenia. Z tego względu, kolejną tezą mojej rozprawy doktorskiej jest stanowisko, że jeżeli w danym obszarze prawo polskie podlega prowspólnotowej wykładni prawa, w celu zapewnienia efektywności dochodzenia roszczeń odszkodowawczych opartych na naruszeniu europejskiego prawa konkurencji, to takiej samej wykładni należy poddać te same przepisy, jeżeli roszczenie jest oparte na naruszeniu polskiego prawa konkurencji. Jak wykazałem w rozprawie doktorskiej, taka interpretacja jest uzasadniona względami pewności prawa i spójności regulacji prawnej oraz jest zgodna z orzecznictwem Sądu Najwyższego. Taka rozszerzona interpretacja może, w mojej ocenie, dotyczyć instytucji objętych obecnie obowiązującym acquis communataire oraz tych, które w przyszłości będą przedmiotem oceny Trybunału Sprawiedliwości UE pod kątem zasady efektywności.

My Ph.D dissertation consists of seven chapters, which concern different issues relating to claiming of damages in matters regarding competition law infringements. Chapter 1 deals with the social and economic significance of protection against anti-competitive practices, taking into consideration that competition is necessary for the functioning of the free market economy. It discusses also the sources, the axiology and the functions of competition law. Chapter 2 indicates the differences between public and private enforcement of competition law and explains their complementary meaning for the effective system, which could play next to repression and compensation also a preventive role, protecting both entrepreneurs and consumers against infringements. Chapter 3 shows the evolution of private enforcement of competition law from the EU internal market’s perspective. It addresses also issues related to the landmark judgments of the Court of Justice of the European Union as well as the methods of harmonisation of the rules on claiming damages in the context of private enforcement. In addition, this chapter contains argumentation in favour of the EU’s competence to take actions in the field of law which has been dominated by the domestic rules of the member states for years. Chapter 4 presents the European Commission’s proposals in the selected areas of damages claiming. Chapter 5 addresses the assessment of the European Commission’s proposals impact on the effectiveness of damages claiming and indicates the fundaments of effective private enforcement in the United States. Chapter 6 compares the Commission’s proposals with the Polish rules on damages claiming and examines their compliance with these proposals as well as points out the necessary changes of Polish law. Chapter 7 indicates the remaining elements which may decide on the success of private enforcement in Poland and proposes the necessary changes in Polish law. At the end, I summarise the main conclusions of all chapters as well as all the three thesis providing essential arguments. The leading thesis of my Ph.D dissertation is that the Polish law on damages claims in matters regarding the infringement of fair competition does not provide the plaintiffs with effective enforcement remedies. As a result, the private enforcement of competition rules in Poland cannot sufficiently fulfil their compensatory and secondarily preventive function. Given that the proposals of the European Commission set out in the White Paper on damages claims for infringement of competition law are considered a minimum standard, the Polish rules of law do not meet this minimum standard. This general conclusion is proven by a detailed rule-by-rule assessment of the Polish law from the Commission’s proposals perspective. The next thesis of my Ph.D dissertation indicates the necessity of introducing common European rules on damages claims lodged by the entities harmed by the anti-competitive practices, which exert a negative influence on the internal market. These rules would apply uniformly to harmed entities regardless of the Member State in which the claims are enforced. The common rules are necessary because an incidental assessment of effectiveness of the national rules by the Court of Justice seems insufficient, although it may lead to certain minimum acquis communataire after several years. The damages claims for infringement of competition rules may be based either on the European or Polish law depending on the qualification of the infringement. Therefore, the third thesis of my Ph.D dissertation is that the Polish rules on enforcement of the damages claims should be interpreted in accordance with the principle of effectiveness not only if the claims are based on the European law but also if they are based on the Polish law. This interpretation is justified by the rule of legal certainty and uniformity and is consistent with the position of the Polish Supreme Court. It can be applied to the issues covered by the current acquis communataire as well as to the issues which will be subject to the Court of Justice’s interpretation in the future.