Polityka łączenia rodzin obywateli państw trzecich stosowana przez Polskę i Holandię w świetle obowiązującego prawa europejskiego

Imigracja jest jednym z najbardziej dyskutowanych obecnie obszarów polityki Unii Europejskiej. Najwięcej uwagi poświęca się migracji nielegalnej oraz migracji legalnej, w szczególności migracji zarobkowej i polityce łączenia rodzin. Zagadnienie legalnej migracji klasyfikowane jest jako jeden z głównych priorytetów politycznych UE pod kątem dalszego rozwoju wspólnej polityki migracyjnej UE. Nie może rozwijać się jednak bez aktywnego udziału państw członkowskich. Łączenie rodzin stanowi obecnie drugą najważniejszą przyczynę imigracji do Unii Europejskiej w zakresie legalnej migracji. Wynika to przede wszystkim z obecności mniejszości narodowych i etnicznych w państwach członkowskich UE i relatywnie, w niektórych przynajmniej państwach członkowskich, liberalnych przepisów krajowych w tym zakresie. Z uwagi na fakt, iż inne kanały imigracji do UE, jak np. migracja zarobkowa, są dość ograniczone, łączenie rodzin jest jedynym kanałem umożliwiającym imigrantom relatywnie swobodne przybycie do UE w sposób zgodny z przepisami nie ryzykując przy tym utraty życia. Celem niniejszej pracy jest pokazanie, poprzez analizę porównawczą, w jakim stopniu różne polityki migracyjne państw członkowskich dają szansę na wypracowanie jednolitej i spójnej polityki UE w zakresie łączenia rodzin. Do celów badawczych posłużyły polityki Polski i Holandii, dwóch państw członkowskich o skrajnie różnej skali i podejściu do imigracji. Niniejsza praca jest pierwszą w Polsce próbą kompleksowego przedstawienia problematyki łączenia rodzin, z uwzględnieniem polskiego prawodawstwa. Z uwagi na potrzeby dokonania analizy polityk krajowych (Polski i Holandii), będących elementem polityki imigracyjnej UE, autorka jako punkt wyjścia do merytorycznych rozważań wybrała poziom unijny, który wyznacza ogólne ramy prawne dla polityk poszczególnych państw członkowskich. Następnie, konfrontuje polską i holenderską politykę w oparciu o zasady narzucone przez prawo UE, jak również uwarunkowania krajowe. W niniejszej pracy autorka podjęła próbę udowodnienia, że wspólna polityka migracyjna Unii Europejskiej możliwa jest jedynie, gdy założy się, że UE nie będzie dążyć do pełnej harmonizacji prawa, na co obecnie nie zezwalają przepisy traktatowe. Pogodzenie różnych, a niekiedy wręcz sprzecznych ze sobą interesów państw członkowskich (przykład Polski i Holandii), które wynikają nie tylko z odmiennych tradycji migracyjnych, różnego podejścia społeczeństwa do obecności cudzoziemców na terytorium danego państwa członkowskiego, ale również innej sytuacji migracyjnej, może uniemożliwić postęp w budowaniu wspólnej polityki dla całej UE w zakresie migracji, w szczególności migracji legalnej, do której należy zagadnienie łączenia rodzin.

Immigration is currently one of the most discussed areas in the EU. Main attention is paid to irregular and legal migration, particularly labour migration and family reunification policy. The issue of legal migration is being classified as one of the main priorities in the context of further development of the common EU migration policy. However, it cannot develop without the active participation of Member States. Nowadays, family reunification constitutes the second most important reason for immigration to the European Union in the field of legal migration. This is mainly due to the presence of ethnic minorities, as well as relatively, at least in some Member States, liberal national rules in this area. Because of the fact that the possibilities to use other legal migration channels to enter the EU, e.g. labour migration, are quite limited, family reunification is the only way for prospective immigrants to come to the EU in a relatively free manner, without risking their lives. The aim of the thesis is to show, through a comparative analysis, the extent to which different migration policies of the Member States provide an opportunity to develop a uniform and coherent EU policy in the field of family reunification. Polish and Dutch family reunification policies serve as an example. That is due to the fact that these two Member States present significantly different approach to migration and the scale of immigration that they experience. This thesis is the first comprehensive attempt undertaken in Poland to present the issue of family reunification while taking into account the Polish legislation. In order to examine national policies towards foreigners (in case of the present thesis – Polish and Dutch policies), which are part of a wider EU immigration policy, the author of the thesis chose the EU level to be the starting point for substantive deliberations, as the EU sets out the general framework for the policies of individual Member States. The author confronts Polish and Dutch policies using as a basis the principles imposed by EU law, as well as internal situation in those two Member States. In the present thesis the author has undertaken the challenge to prove that the common migration policy of the European Union is possible only if one assumes that the EU does not seek full harmonization of national law, which for the time being is not possible under the current Treaty. Reconciling different, and sometimes conflicting interests of the Member States (e.g. Poland and the Netherlands), which stem not only from opposite traditions of immigration, but also specific attitudes of society to foreigners and different migratory situation in the country, may hamper the development of the common EU policy in the field of migration, especially legal migration and family reunification.