Jugosławia w koncepcjach i działaniach Jerzego Giedroycia 1947–1971. Wybrane zagadnienia

Celem pracy jest analiza koncepcji oraz działań Jerzego Giedroycia, stosowanych wobec Jugosławii w latach 1947-1971. Mimo, iż kraj Południowych Słowian pozostawał w orbicie zainteresowań Redaktora „Kultury”, problematyka ta nie była do tej pory szczegółowo eksplorowana przez badaczy. Praca w sposób chronologiczny przedstawia najważniejsze inicjatywy, podejmowane w Jugosławii przez dyrektora Instytutu Literackiego. Ponadto, rekonstruuje relacje z obywatelami południowosłowiańskiej federacji, zarówno na gruncie kulturalnym, jak i politycznym. Wiwisekcji poddano także stosunek Giedroycia i jego najważniejszych współpracowników do rozwiązań systemowych, propagowanych przez marszałka Josipa Broz-Titę oraz próby ich zastosowania w kontekście polskim. Nieodzownym elementem pracy jest wprowadzenie do najistotniejszych koncepcji politycznych, które były ogłaszane na łamach „Kultury”. Pozwoliło to osadzić projekty jugosłowiańskie w szerokim kontekście działań Redaktora, wymierzonych przeciwko blokowi państw komunistycznych. Podstawą analizy są materiały archiwalne, głównie korespondencja Giedroycia, uzupełnione o opracowania naukowe, dotyczące działalności Instytutu Literackiego. Kluczowe okazało się także uwzględnienie artykułów, zamieszczanych w „Kulturze” oraz prac publikowanych nakładem Instytutu Literackiego. Spośród nich, szczególną rolę odgrywają publikacje jugosłowiańskich współpracowników Redaktora – Milovana Djilasa i Mihajla Mihajlova.

The aim of this work is to analyse Jerzy Giedroyc's ideas and activities towards Yugoslavia in the years 1947-1971. Although the country of the Southern Slavs remained in the orbit of the interests of the Editor of Kultura, this issue has not yet been explored in detail by researchers. The work chronologically presents the most important initiatives undertaken in Yugoslavia by the Director of the Literary Institute. Furthermore, it reconstructs relations with the citizens of the South Slavic federation, both on cultural and political grounds. The attitude of Giedroyc and his most important associates to the systemic solutions promoted by Marshal Josip Broz-Tito and attempts to apply them in the Polish context are also reviewed. An inevitable element of the work is an introduction to the most significant political concepts that were announced in the pages of Kultura. This made it possible to set the Yugoslav projects in the broad background of the Editor's activities against the bloc of communist states. The analysis is based on archival materials, mainly Giedroyc's correspondence, supplemented by scholarly studies on the activities of Instytut Literacki. It was also crucial to include articles appearing in Kultura and works published by Instytut Literacki. Of these, publications by the Giedroyc's Yugoslav collaborators - Milovan Djilas and Mihajlo Mihajlov - play a special role.