Prawo ochrony konkurencji a nowe techniki i technologie na przykładzie wykorzystania danych lub ich baz, świadczenia usług cyfrowych lub zastosowania sztucznej inteligencji

Streszczenie: Celem rozprawy jest przeanalizowanie i omówienie problematyki wykorzystania danych lub ich baz, świadczenia usług cyfrowych lub zastosowania sztucznej inteligencji z perspektywy prawa ochrony konkurencji. Analiza ta ma na celu rozstrzygnięcie postawionej tezy rozprawy, tj. konieczności dostosowania regulacji prawa ochrony konkurencji uwzględniając specyfikę, w szczególności techniczną, wskazanych w tytule rozprawy nowych technik i technologii. Rozprawa składa się z dziesięciu rozdziałów, z których pierwszy zawiera wprowadzenie stanowiące zarys problematyki poruszonej w rozprawie, w tym wyjaśnienie podstawowych pojęć przyjętych na potrzeby pracy takich, jak: gospodarka oparta na danych i usługi cyfrowe. We wstępie omówiona zostanie również relacja techniczna pomiędzy wykorzystywaniem danych, świadczeniem usług cyfrowych i zastosowaniem sztucznej inteligencji, stanowiąca podstawę uzasadniającą przeanalizowanie wszystkich trzech zagadnień łącznie. W rozdziale drugim przedstawiona zostanie skrócona analiza systemu prawa ochrony konkurencji, w szczególności w zakresie instytucji, których omówienie jest niezbędne na potrzeby spójności dalszych rozdziałów rozprawy. W rozdziale trzecim zostanie określona, przyjęta na potrzeby rozprawy, definicja danych oraz zostaną przeanalizowane międzynarodowe i krajowe strategie dotyczące wykorzystania danych. W rozdziale czwartym, będącym pierwszym rozdziałem problemowo-badawczym, omówiona zostanie problematyka kwalifikacji danych i ich baz z perspektywy prawa ochrony konkurencji. Szczególnie istotnym zagadnieniem poruszonym w tym rozdziale będzie przeanalizowanie kwalifikacji prawnej ochrony sui generis baz danych z perspektywy prawa antymonopolowego. W rozdziale piątym w pierwszej kolejności zaprezentowane zostaną przykłady niezgodnego z prawem antymonopolowym wykorzystania danych i baz danych, a następnie omówione zostanie zagadnienie kontroli koncentracji w odniesieniu do przedsiębiorców opierających swoją działalność na danych. Rozstrzygnięcie tej ostatniej kwestii umożliwi ustosunkowanie się do jednego z najdalej idących postulatów reformy prawa antymonopolowego, zgłaszanym w kontekście gospodarki cyfrowej, tzn. rozszerzenia przesłanek determinujących kontrolę koncentracji przez organ antymonopolowy o składniki niematerialne przedsiębiorstwa takie, jak posiadane dane. W rozdziale szóstym zostanie omówiona problematyka przedsiębiorców świadczących usługi cyfrowe z perspektywy dwóch zagadnień. Po pierwsze, jest to wyznaczanie rynku właściwego w odniesieniu do przedsiębiorców świadczących usługi cyfrowe. Tematyka ta zostanie omówiona z perspektywy dotychczasowej praktyki decyzyjnej Komisji w obszarze kontroli koncentracji, ze szczególnym uwzględnieniem wyznaczania rynku w aspekcie produktowym. Po drugie, w rozdziale przedstawiona zostanie problematyka gatekeepers z punktu widzenia propozycji regulacji - przede wszystkim unijnych - w tym zakresie. Pojęcie gatekeeper’a jest konstrukcją nową, obecną w szczególności w Unii Europejskiej, względem, której dopiero proponowane są regulacje prawne w dziedzinie prawa antymonopolowego. W rozdziale siódmym, będącym rozdziałem przede wszystkim analitycznym, przedstawiona zostanie kwalifikacja techniczna i prawna sztucznej inteligencji wraz z omówieniem międzynarodowych i krajowych strategii dotyczących jurydyzacji SI. W rozdziale ósmym omówione zostaną dwa, najważniejsze z perspektywy problematyki rozprawy, zagadnienia dotyczące regulacji prawnych sztucznej inteligencji, tj. problematyka statusu prawnego SI oraz kwestia odpowiedzialności za działania i zaniechania sztucznej inteligencji. Omówienie tej tematyki będzie niezbędne dla problematyki poruszonej w rozdziale dziewiątym, czyli wykorzystania sztucznej inteligencji, które może w efekcie naruszać prawo ochrony konkurencji. Rozprawę kończy podsumowanie.

Summary: The aim of the dissertation is to analyze and discuss the legal issues of the use of data or databases, the provision of digital services or the use of artificial intelligence from the perspective of competition law. The analysis is aimed at resolving the thesis stated in the introduction to the dissertation, i.e. the necessity to adapt the regulations of competition law, taking into account the specificity, in particular the technical nature, of the new techniques and technologies indicated in the title of the dissertation. The dissertation consists of ten chapters, the first of which contains an introduction outlining the issues discussed in the dissertation, including an explanation of the basic concepts adopted for the purposes of work, such as: data-based economy and digital services. The introduction will also discuss the technical relationship between the use of data, the provision of digital services and the application of artificial intelligence, which is the basis for considering all three issues together. The second chapter presents a short analysis of the system of competition protection law, including in particular the institutions, the discussion of which is necessary for the purpose of consistency of the following chapters of the dissertation. The third chapter includes the definition of the data adopted for the dissertation and analyzes international and national strategies for the use of data. In the fourth chapter, which is the first research chapter, the issues of data qualifications and their databases are discussed from the perspective of competition protection law. A particularly important issue discussed in this chapter is the analysis of the legal qualification of the sui generis protected databases from the perspective of antitrust law. In the fifth chapter are presented examples of use of data and databases which may infringe competition law. Then the issue of concentration control in relation to entrepreneurs who base their activities on use of data is discussed. The resolution of the latter issue will enable addressing one of the most far-reaching postulates of the antitrust law reform in the context of the digital economy, i.e. extending the premises determining the control of concentration by the antitrust authority to include intangible assets of the enterprise, such as held data. The sixth chapter will discuss the problems of entrepreneurs providing digital services from the perspective of two issues. First, it is the delimitation of the relevant market for digital service entrepreneurs. This subject will be discussed from the perspective of the Commission's decision-making practice in the area of concentration control, with particular emphasis on delimitation of the relevant market in terms of products’ subsituability. Secondly, the chapter presents the issue of gatekeepers from the point of view of proposed regulations - primarily EU regulations - in this area. The concept of gatekeeper is a new construction, present in particular in the European Union, for which legal regulations in the field of antitrust law have only been proposed. In the seventh chapter, which is primarily an analytical chapter, the technical and legal qualification of artificial intelligence will be presented, along with a discussion of international and national strategies for the juridization of AI. The eighth chapter will discuss the two most important issues related to the legal regulations of artificial intelligence, from the perspective of the dissertation, i.e. the legal status of AI and the issue of responsibility for the actions and omissions of artificial intelligence. Discussion of this subject will be necessary for the issues discussed in chapter nine, i.e. the use of artificial intelligence, which may infringe the competition protection law. The thesis ends with a summary. The dissertation leads to the conclusion that competition law is basically adapted to the challenges posed by the development of a data-based economy, the provision of digital services and the use of artificial intelligence, but certain legislative changes, indicated in the thesis, are necessary.