Autorytaryzm prawicowy i lewicowy jako kategorie badań orientacji politycznych

Badania nad autorytaryzmem, wywodząc się z poszukiwania przyczyn popularności Hitlera, od początku łączone były z ideologiami prawicowymi. Wraz z rozwojem naukowej debaty nad tym zjawiskiem, zaczęto jednak stawiać pytanie, czy autorytaryzm może występować również wśród jednostek o lewicowej orientacji politycznej. W niniejszej pracy podjęto próbę odpowiedzi na to pytanie na podstawie empirycznej weryfikacji wskazywanych w literaturze tez odnoszących się do relacji autorytaryzmu z ideologią. Za pomocą badania ankietowego przeprowadzonego wśród polskich działaczy prawicowych i lewicowych partii politycznych oraz młodzieżowych organizacji partyjnych potwierdzono, że autorytaryzm może występować na obu krańcach politycznego spektrum, lecz znacznie częściej obserwowany jest wśród jednostek o orientacji prawicowej. Wyniki badania przeanalizowane zostały w kontekście specyfiki polskiego autorytaryzmu, jak i zjawisk pokrewnych z zakresu psychologii polityki, nakreślając tym samym szeroki obszar społeczno-politycznych implikacji badanego zagadnienia.

The studies on authoritarianism, originating from the search for the causes of Hitler's popularity, were from the beginning linked to right-wing ideologies. However, with the development of the scientific debate on this phenomenon, the question of whether authoritarianism can also occur among individuals with a left-wing political orientation began to be addressed. This thesis attempts to answer this question based on empirically verifying the hypotheses in the literature relating to the relationship between authoritarianism and ideology. A survey among Polish politicians of right-wing and left-wing political parties and youth party organisations confirmed that authoritarianism can occur at both ends of the political spectrum but is much more frequently observed among individuals oriented to the right. The results of the study were analysed in the context of the characteristics of Polish authoritarianism, as well as related concepts from the field of political psychology, thus delineating a broad area of socio-political implications of the studied issue.