Własność przemysłowa jako narzędzie osiągania przewagi konkurencyjnej

Celem rozprawy jest eksploracja własności przemysłowej w kategorii ekonomiczno - regulacyjnego narzędzia, służącego uzyskaniu i ochronie rynkowej przewagi konkurencyjnej. Zdiagnozowany problem badawczy sprowadza się do oceny efektywności własności przemysłowej, jako narzędzia służącego do osiągania przewagi konkurencyjnej przedsiębiorcy. Badania zostały przeprowadzone w oparciu o analizę wpływu własnościowych, monopolistycznych mechanizmów regulacyjnych w obszarze patentów, praw ochronnych i praw z rejestracji na gospodarkę i zachowania interesariuszy, kreujących strategie w celu osiągania przewagi konkurencyjnej. Aspekt ten determinuje interdyscyplinarny charakter niniejszej dysertacji - badaniami objęte zostały bowiem zarówno zagadnienia z zakresu nauk o zarządzaniu jak i prawa własności intelektualnej (w tym przemysłowej). W części empirycznej przeprowadzono analizę danych w postaci dokumentów statystycznych i orzeczeń Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej w sprawach dotyczących unieważnienia praw własności przemysłowej, materiału uzyskanego w skutek obserwacji uczestniczącej pracy kolegiów orzekających ds. spornych Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, indywidulanych wywiadów z przedsiębiorcami (ich pełnomocnikami - specjalistami w zakresie własności przemysłowej) - stronami postępowań o unieważnienie praw własności przemysłowej, członkami składów orzekających (Przewodniczącymi Kolegiów Orzekających ds. Spornych Urzędu Patentowego i ekspertami sprawozdawcami) decydującymi o unieważnieniu ww. praw. Z przeprowadzonych badań wynika, że własność przemysłowa nie jest postrzegana jednolicie. Przedsiębiorcy, co do zasady identyfikują to zjawisko przez pryzmat celów rynkowych związanych z uzyskaniem pozycji konkurencyjnej i traktują je w kategoriach innowacji. Orzecznicy zaś, decydujący o zniesieniu z rynku chronionego monopolu własności przemysłowej, postrzegają cele postępowania unieważnieniowego w kategoriach skutków prawnych, zaś innowację utożsamiają z prawem ochronnym. Również przy udzielaniu monopolu (ochrony) kwestie skutków rynkowych nie są analizowane i wystarczająco brane pod uwagę. Z analizy zebranych materiałów wynika, iż własność przemysłową w uniwersalnym, łączącym elementy ekonomiczne i prawne, ujęciu można utożsamić z chronioną prawem wyłącznym innowacją. Badania wykazały, iż efektywna realizacja funkcji gospodarczych innowacji zależy od jej używania, z czym wiąże się ujawnienie, implikujące szereg ryzyk gospodarczych mogących skutkować szybką dematerializacją spodziewanych efektów (utratą zysków). Zdiagnozowano, iż instrumentem pozwalającym na zniesienie negatywnych skutków ujawnienia jest ochrona innowacji w wyniku, której powstaje monopol oparty na wyłącznym prawie własności. Prawo własności przemysłowej jest nośnikiem benefitu w postaci strategicznego wstrzymania konieczności używania chronionej innowacji na rzecz korzystania z przywilejów i zysków wynikających z posiadania monopolu na używanie. Innowacja (wynalazek, wzór użytkowy i przemysłowy, znak towarowy) traci, po udzieleniu prawa wyłącznego, samoistny byt rynkowy. To, bowiem powstałe na nim, wyznaczające monopol, prawo, staje się materią podlegającą wyłącznym regułom obrotu gospodarczego. W odniesieniu do ww. wyników badań zdiagnozowano potrzebę weryfikacji procesu innowacyjnego, nieobejmującego w znanych ujęciach, elementu utrzymania pozycji konkurencyjnej (której służyć mogą mechanizmy własności przemysłowej), potrzebę weryfikacji systemu udzielania ochrony praw wyłącznych oraz stworzono model strategii opartej na regulacyjnej własności przemysłowej. Egzegeza zagadnień dotyczących ekonomiczno - prawnych aspektów przedmiotowej rozprawy wskazuje, iż jest ona interdyscyplinarną pracą badawczą, charakteryzującą własność przemysłową w kategorii narzędzia wykorzystywanego przez przedsiębiorców w celu osiągania przewagi konkurencyjnej.

The aim of the present dissertation is exploration of industrial property In the category of economic and regulation tool, serving to obtain and protect market competitive advantage. A research problem diagnosed by the author comes to evaluation of efficacy of industrial property, as a tool serving to obtain market competitive advantage of a given entrepreneur. Survey has been conducted based on the analysis of the effect of monopolistic regulation mechanisms, in the field od patents, protective rights and rights of registration, on economy and on the behaviour of stakeholders creating strategies in order to obtain competitive advantage. This aspect determines interdisciplinary character of the present dissertation – the research comprised topics from both, the range science of management and the law of intellectual property. The empiric part comprises analysis of data in the form of statistic documents and rulings of the Patent Office of the Republic of Poland in cases concerning industrial property rights, materials obtained following observations and participation in the proceedings of Adjudicating Boards for the litigation cases proceeded by the Patent Office of the Republic of Poland, individual interviews in depth with entrepreneurs (their plenipotentiaries – experts on industrial property), parties to the proceedings to revoke industrial property rights, members of Adjudicating Boards (Chairs of Adjudicating Boards for the litigation cases proceeded by the Patent Office of the Republic of Poland and experts rapporteurs) ruling on revoking the said rights. The conducted research shows that industrial property is not perceived uniformly. As a rule, entrepreneurs identify this phenomenon through the prism of market targets bound to obtaining competitive position and treat it in the category of innovation. However, jurisprudence, deciding on removal from the market the protected monopoly of industrial property, perceive the aim of revocation proceedings in the category of legal consequences, whereas they identify innovation with the protective right. Also aspects of market and economical consequences are not analysed and adequately taken into consideration while granting the monopoly (protection). It follows from the analysis of the researched materials that industrial property, in universal terms, combining economic and legal aspects, could be identified with the innovation protected by the exclusive rights. The research indicated that effective realisation of economic functions by the innovation depends on its application. It is connected to its disclosure implying a lot of economic risk, which can result in quick dematerialisation of expected effects and a loss of gain. It has been diagnosed that the instrument allowing to alleviate the negative effects of disclosure is the protection of innovation, which in effect creates the exclusive right. The industrial property law is also a carrier of the benefit in the form of strategic suspension of the need to use the protected invention utilising instead the privileges and profits of having a monopoly on its usage. Innovation (invention, utility model, industrial model and trade mark) loses, after having been granted an exclusive right, its autonomous existence. This law, formed on it and designating a monopoly, becomes a matter subjected only to the rules of economic turnover. In relation to the said research results, the need to verify the innovation process, not covering in known terms, the element of upholding the competitive position has been diagnosed as well as the need to verify the system to grant exclusive rights. There has been also created a model of strategy based on regulatory industrial property. Exegesis of issues concerning economic and legal aspects of the present dissertation indicates that is an interdisciplinary research work, characterising industrial property in the category of a tool utilised by entrepreneurs in order to obtain competitive advantage.