Małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań migracji, na przykładzie emigracji do Stanów Zjednoczonych

Przedmiotem rozprawy doktorskiej oraz obszarem prowadzonych badań jest przybliżenie funkcjonowania polskich rodzin nuklearnych rozłączonych na skutek migracji zarobkowej do Stanów Zjednoczonych jednego z partnerów. Migracja jednego z nich, czy to kobiety, czy mężczyzny, zawsze powoduje konieczność reorganizacji życia małżeńsko-rodzinnego. W przypadku badanych osób, brak jednego z małżonków nie jest przejściowy (jak to bywa zazwyczaj w sytuacji migracji europejskich), jest stały, wyjazd do Stanów Zjednoczonych charakteryzuje się bowiem szczególnymi kategoriami i zależnościami, o których mowa w niniejszej rozprawie. Zakłada się także, że zmiana podziału obowiązków w ramach gospodarstwa domowego, brak jednej z głównych osób pełniących funkcje opiekuńczo-wychowawcze w rodzinie, problemy życia codziennego, poczucie samotności czy pustki, jak również zróżnicowane doświadczenia migracyjne mogą prowadzić do kryzysu małżeństwa i rodziny, a nawet ich rozpadu. Celem jest również próba uzyskania odpowiedzi na pytanie czy w przypadku emigracji do Stanów Zjednoczonych co najmniej jednego z rodziców mamy do czynienia ze zjawiskiem amerykańskiego sieroctwa. Punktem odniesienia do tego terminu, mojego autorstwa, była debata naukowa, jak i medialna dotycząca masowej emigracji Polaków po 2004 r. Podstawą rozprawy są badania prowadzone w latach 2020-2022, w których ze względu na szczególnie wrażliwą problematykę w pracy zastosowano metody jakościowe: wywiady swobodne, obserwację oraz jakościową analizę treści. Badaniu poddano 46 osób. Rozważania oparte są na doświadczeniach migrantów przebywających w Stanach Zjednoczonych (18 osób), jak również tych osób, które pozostały w kraju, a ich partnerzy wyjechali za granicę w celach zarobkowych (13 osób). Dodatkowo ważną perspektywę stanowią doświadczenia dorosłych dzieci migrantów (15 osób), które wychowywały się bez jednego z rodziców, w rodzinie niepełnej ze względu na emigrację. Praca zbudowana jest z trzech części (teoretycznej, metodologicznej i badawczej), na które składa się sześć rozdziałów. Część pierwsza – teoretyczna – stanowi wprowadzenie w istotę pracy poświęconej małżeństwu i rodzinie w dobie współczesnych migracji, w tym migracji Polaków do Stanów Zjednoczonych. W części drugiej – metodologicznej – zostały zaprezentowane teoretyczne i metodologiczne podstawy badań własnych, przeprowadzonych na potrzeby niniejszej rozprawy. Zasadniczą część rozprawy stanowi analiza badań własnych oraz ich szczegółowa interpretacja (część badawcza pracy). Zwięzłe zakończenie jest podsumowaniem pracy i badań w odniesieniu do postawionych pytań badawczych, a następnie hipotez i refleksji. Praca ukazuje funkcjonowanie małżeństw rodzin rozłączonych przez migrację zarobkową, a tym samym stanowi wkład w poszerzenie wiedzy o emigracji, w tym w szczególności do Stanów Zjednoczonych.

The subject of the conducted research presented in this doctoral dissertation is the analysis of the functioning of Polish nuclear families separated due to the labour migration of one of the partners to the United States. The migration of one of the partners, whether the woman or the man, always results in the need for reorganisation of the marital and family life. In the case of the examined respondents, the absence of one spouse is not temporary (as is usually the case in the case of migration to other European countries), but has a permanent nature due to certain specific features, which are described herein. It is also assumed that a change in the division of household responsibilities, the absence of one of the main caregivers in the family, the problems of daily life, the feeling of loneliness or emptiness, as well as various experiences related to migration may lead to a crisis of marriage and family, including even their break-up. The aim of doctoral dissertation is also to attempt to answer the question whether in the case of emigration to the United States of at least one parent, one can speak about the phenomenon of the so-called American orphanhood. The point of reference for this term coined by the author was the academic as well as media debate concerning the mass emigration of Poles after 2004. The dissertation is based on research conducted between 2020 and 2022. Due to the particularly sensitive subject matter, qualitative methods were used by the author, including interviews, observation and qualitative data analysis. Forty-six people were surveyed for the purpose of the research. The considerations are based on the experiences of migrants residing in the United States (18 respondents), partners of labour migrants who were left behind in Poland (13 respondents), as well as adult children of migrants (15 respondents), who grew up in a single-parent family due to emigration of one parent. The dissertation consists of three parts (theoretical, methodological and research description), made up of six chapters in total. The first part - theoretical - provides an introduction into the subject matter, i.e. marriage and family in the face of contemporary migration, with a particular emphasis on the migration of Polish citizens to the United States. The second part - methodological - presents the theoretical and methodological basis of the author's research conducted for the purposes of this dissertation. Finally, the main part of the dissertation is devoted to the analysis of the author's own research and its detailed interpretation. The concise conclusion is a summary of dissertation and research in relation to the research questions posed, hypotheses and reflections. The dissertation describes the functioning of marriages and families separated due to labour migration, providing a contribution to the broadening of the knowledge on the subject of emigration, particularly to the United States.