Rola normalizacji w powszechnym funkcjonowaniu terminów obcych – przyczynek do dyskusji nad bezpieczeństwem języka narodowego (na przykładzie zapożyczeń terminologicznych z języka angielskiego w rosyjskim języku ekonomii)

Pojęcie normy odgrywa – w założeniu – kluczową rolę w odniesieniu do języków specjalistycznych oraz do terminów, które są ich elementem składowym. Terminy nie powstają w systemie językowym w sposób spontaniczny – ich funkcją jest dokładne odzwierciedlenie przemyślanego systemu odpowiednich pojęć i naukowych klasyfikacji, zatem tworzeniem terminów powinni zajmować się zawodowcy, a funkcję normalizującą i regulującą w zakresie wprowadzenia nowych terminów powinno sprawować państwo, tworząc tzw. banki terminologiczne z bazami danych terminów. Czy w dobie obecnych przemian cywilizacyjnych, polegających m.in. na intensywnym rozwoju nowych dziedzin naukowych i obszarów zawodowych oraz przyspieszonym obiegu informacji dzięki nowym możliwościom technologicznym założenia te są nadal aktualne? Przeprowadzone przeze mnie badania nad przenikającymi współcześnie do języka rosyjskiego terminami ekonomicznymi (które w większości stanowią nowe amerykanizmy i anglicyzmy) pozwalają wyciągnąć wnioski na temat rozwoju współczesnego rosyjskiego technolektu ekonomii oraz dojrzeć analogie w innych językach europejskich. Wspólne dla wielu języków (nie tylko specjalistycznych) procesy i zjawiska są spowodowane intensyfikacją kontaktów językowych będących skutkiem rozmaitych mechanizmów pozajęzykowych o charakterze globalnym. Powoduje to ewaluację pojęć i konceptów nauki, co z kolei skutkuje zmianami w terminologii. Wiąże się to nie tylko z pojawianiem się nowych terminów, ale również z przesunięciem granic semantycznych terminów już istniejących, czyli ze zmianami ich definicji. Wynikiem tego mogą być nowe kolokacje, grupy wyrazowe i w konsekwencji – nowe konteksty. Należy się zatem zastanowić, jak w obecnych realiach językowych mogą funkcjonować mechanizmy normalizacji i czy ich funkcja regulacyjna spełnia swoją rolę. Rozważania te mogą stanowić wkład do dyskusji nad kierunkiem dalszego rozwoju języka narodowego, a zatem, czy język należy traktować jako samo rozwijający się byt, w którym niektóre zjawiska pojawiają się i znikają samoczynnie, czy jednak obowiązkiem jego użytkowników powinno być przemyślane podejście do jego rozwoju.

The concept of norm is intended to play the crucial role in relation to technolects and terms which are their components. Terms don’t appear in the language system spontaneously – their function is accurate reflection of the well-thought system of relevant concepts and scientific classifications. Therefore, it is professionals who should deal with coining terms and the state should be responsible for their standardization and control by creating terminological data banks. The question is – whether in the times of a contemporary global transformation, based on the rapid grow of new fields of knowledge and professional spheres as well as the accelerated information flow due to new technological possibilities, these assumptions are still topical? My research on contemporary economic terms borrowed into Russian from (mostly American) English enables conclusions to be drawn on the development of the modern Russian economic technolect and recognize the similarities in other European languages. Common for many languages (not only for special purposes) processes and phenomena are caused by intensification of language contacts as a result of various non-linguistic mechanisms of global range. It results in evaluation of notions and scientific ideas which in turn results in changes in terminology systems. This is not only the appearance of new terms but also the semantic shifts in terms that already exist in the language, i.e. the changes in their definitions. This may result in new collocations, new attributive constructions and as a result – new contexts. It should therefore be reflected how can the mechanisms of standardization work in the current lingual reality and whether their regulating function fulfils its role. Considering these issues may contribute to the discussion about the further development of a national language, i.e. whether a language should be treated as a self-developing entity, comprising some phenomena which appear and disappear automatically, or it should be our duty (of its users) to adopt considered approach to its development.