Wpływ Parlamentu Europejskiego na reformy Paktu Stabilności i Wzrostu

Rozprawa doktorska Tomasza Woźnickiego zatytułowana: „Wpływ Parlamentu Europejskiego (PE) na reformy Paktu Stabilności i Wzrostu (PSiW)” poświęcona została zmianom w Pakcie z perspektywy Parlamentu. Autor podjął się analizy oddziaływania jednej z głównych instytucji unijnych na reformę unijnych zasad budżetowych w trakcie procesu prawodawczego oraz następnie w toku wdrażania w życie nowych mechanizmów w pierwszych latach ich funkcjonowania. Badanie objęło kwestie określenia dynamiki kompetencyjnej związanej z rozwojem uprawnień Parlamentu na przestrzeni procesu integracji europejskiej w przededniu prac nad reformą, uwarunkowań determinujących stanowisko PE wobec modyfikacji PSiW, efektów zmian dla pozycji PE i relacji z innymi aktorami procesu decyzyjnego w tym zakresie oraz finalnego kształtu reformy pod kątem realnych możliwości (lub ich braku) wpływu PE na jego funkcjonowanie, co tłumaczy politologiczny charakter rozprawy – uzupełniony także o wątki prawno-ekonomiczne związane z procesem samej reformy. Głównym celem pracy było zbadanie jak Parlament wpływał na poszczególne etapy reformy Paktu i jak można określić jego miejsce w nowych mechanizmach fiskalnych, nadzorczych i koordynacyjnych PSiW. W opinii autora zaszło bowiem uzasadnione przypuszczenie, iż proces systematycznego zwiększania roli Parlamentu, jaki miał miejsce do wejścia w życie Traktatu z Lizbony, został zahamowany w toku zmian zasad i mechanizmów zarządzania gospodarczego UE w konsekwencji światowego kryzysu finansowego. Hipoteza przyjęta w pracy, iż pozycja Parlamentu Europejskiego w mechanizmach zreformowanego Paktu Stabilności i Wzrostu jest ograniczona ze względu na potencjalny konflikt kompetencyjny – regulacyjny i funkcjonalny – z innymi aktorami procesu decyzyjnego Unii Europejskiej, została zweryfikowana pozytywnie. Po pierwsze, Parlamentowi na żadnym z etapów reformy nie udało się wzmocnić swojej pozycji. W ramach prac nad tzw. sześciopakiem i dwupakiem – mimo podejmowanych prób – deputowani nie uzyskali znaczących koncesji ze strony Rady i Komisji. Rola Parlamentu w PSiW pozostała ograniczona do prawa do otrzymywania informacji. Doszło wówczas do konfliktu kompetencyjnego – regulacyjnego, polegającego na braku traktatowych podstaw do zwiększenia uprawnień Parlamentu, co zarówno Rada, jak i Komisja wykorzystały przeciwko PE. Po drugie, porażką i rzeczywistym zagrożeniem dla pozycji instytucjonalnej PE okazał się Traktat o Stabilności, Koordynacji i Zarządzaniu w Unii Gospodarczej i Walutowej. Przyjęty w ramach metody międzyrządowej, poza ramami prawnymi UE, ograniczył uprawnienia deputowanych praktycznie do roli obserwatorów. Po trzecie, prawo do informacji, jakie PE otrzymał w ramach PSiW nie może zostać uznane za szczególnie istotne - zwłaszcza w porównaniu z uprawnieniami pozostałych instytucji UE, w szczególności Komisji, Rady, Rady Europejskiej, EBC, czy Eurogrupy. Po czwarte, także praktyka funkcjonowania nowych mechanizmów PSiW nie wskazuje na zwiększenie roli PE. Państwa członkowskie nie zgodziły się na żadne wnioski Parlamentu w sprawie większego zaangażowania deputowanych w kształtowanie wytycznych kierunków polityk gospodarczych, projektów zaleceń ani decyzji w procedurze wielostronnego nadzoru, ani jakiekolwiek poważniejsze wzmocnienie Parlamentu w procedurze nadmiernego deficytu, co świadczy o przedłużonym konflikcie kompetencyjnym – regulacyjnym z Radą. Po piąte, Parlament napotkał także na konflikt kompetencyjny – funkcjonalny, najpierw z rządami, a później z parlamentami narodowymi m.in. o to jak postrzegana jest rola PE. Parlament uważał siebie za instytucję, mającą zapewnić mechanizmom zarządzania gospodarczego legitymację demokratyczną, z kolei rządy państw członkowskich traktując politykę budżetową jako ich suwerenną kompetencję podkreślały swoją demokratyczną odpowiedzialność przed parlamentami narodowymi.

Tomasz Woźnicki's dissertation entitled "The impact of the European Parliament on the Stability and Growth Pact reforms" was devoted to the changes in the SGP from the perspective of the Parliament. The author undertook an analysis of the impact of one of the major EU institutions on the reform of EU budgetary rules during the legislative process and then on the implementation of the new mechanisms in the first years of their functioning. The study covered the dynamics of competence related to the development of the Parliament's powers during the process of the European integration on the eve of the SGP reform; the determinants of the EP's position during the reform; the effects of the changes to the SGP on the EP's role and its relations with other actors and the final shape of the reform from the point of view of the EP’s possibilities (or their absence) to influence the functioning of the SGP, which explains the political nature of the dissertation - complemented by the legal and economic issues connected with the process of the reform itself. The main objective of the study was to examine how the Parliament influenced the various stages of the reform of the Pact and how it could be identified in the new fiscal, supervisory and coordination mechanisms of the SGP. In the opinion of the author, it was reasonable to assume that the process of systematically increasing of the Parliament’s role, which took place until the entry into force of the Treaty of Lisbon, was hampered by changes in the principles and mechanisms of EU economic governance as a consequence of the global financial crisis. The hypothesis of the dissertation, that the position of the European Parliament in the mechanisms of the reformed Stability and Growth Pact is limited due to potential competence conflict - regulatory and functional - with other actors in the EU decision-making process, was verified positively. Firstly, the Parliament failed to strengthen its position at any stage of the reform. In spite of the attempts, the MEPs did not receive significant concessions from the Council and the Commission during legislative works on the sixpack and twopack. The role of the Parliament in the SGP remained limited to the right to receive information. It was an exemplification of the regulatory competence conflict consisting of a lack of Treaty base for increasing Parliament's powers, which both the Council and the Commission used against the EP. Secondly, a failure and a real threat to the institutional position of the EP proved to be the Treaty on Stability, Coordination and Governance in the Economic and Monetary Union. Under the intergovernmental method, outside the EU legal framework, it limited the powers of the deputies to the role of observers. Thirdly, the right to receive information that the EP received under the SGP cannot be regarded as particularly important - especially in comparison with the powers of other EU institutions (the Commission, Council, European Council, ECB or Eurogroup). Fourthly, the functioning of the new SGP mechanisms does not indicate any substantial increase in the role of the EP. Member States did not agree to any requests by the Parliament to involve it in the process of shaping guidelines for economic policies, draft recommendations or decisions in multilateral surveillance, or any major strengthening of the Parliament in the excessive deficit procedure. This was a another symptom of the regulatory competence conflict with the Council. Fifthly, Parliament also encountered a second competence conflict – functional one, first with the governments and later with the national parliaments – among others, on how the role of the EP is perceived. The Parliament considered itself an institution which should provide economic governance mechanisms with democratic legitimacy, while the Member States governments treating budgetary policy as their sovereign powers emphasized their democratic accountability to the national parliaments.