„O cud błagały trwogi wszystkie” – poszukiwania niepoznanego w „Wampirze” W. Reymonta i „Il regno doloroso” S. Przybyszewskiego w kontekście światopoglądu dekadenckiego

Niniejsza praca licencjacka pochyla się nad kwestią obrazu rzeczywistości w „Wampirze” Władysława Stanisława Reymonta oraz „Il regno doloroso” Stanisława Przybyszewskiego, zbieżnego z nastrojem i tendencjami myślowymi właściwymi światopoglądowi dekadenckiemu. Analizie kontekstowej oraz porównawczej poddane zostają konstrukcje światów przedstawionych, rysy charakterologiczne bohaterów prowadzących oraz wykorzystywane przez pisarzy zabiegi narracyjne. W prowadzonym wywodzie miejsce szczególne zajmuje wieloaspektowa, konstytutywna dla omawianych czasów kategoria niepoznanego, wraz z jej różnorakimi przejawami w przestrzeni fabularnej i poetyce dzieł wybranych do analizy. Trzy główne figury semantyczne obu powieści zestawione zostają ze specyficznym dla fin de siècle’u wachlarzem obaw, praktyk i dążeń, jak również z indywidualnymi przeżyciami Reymonta i Przybyszewskiego, celem potwierdzenia tezy o wzmożonej obecności niepoznanego w trzech warstwach powieściowych badanych utworów, jak i ich reprezentatywnym charakterze dla doświadczenia przełomu wieków XIX i XX, czy szerzej, nowoczesności jako takiej.

Following bachelor’s thesis is focusing on the topic of realities' portrayal in “The Vampire” by Władysław Stanisław Reymont and “Il regno doloroso” by Stanisław Przybyszewski, convergent with the spirit and thinking tendencies of the decadent worldview. Contextual and comparative analysis is carried out, subjects of which are the diegetic worlds’ constructions, personality traits of the leading characters and the narrative structures used by the writers. In the disquisition, prominent place is taken by the constitutive for the covered period, multifaceted category of the unknown, along with its various ways of manifesting in the plot sphere and poetics of discussed works. The three main elements of both novels are juxtaposed with a range of fears, practices and aspirations specific to fin de siècle, as well as with individual experiences of Reymont and Przybyszewski, in order to confirm the thesis about the increased presence of the unknown in the three layers of works under study, together with representative nature of said novels for the experience of the turn of XIX and XX centuries, or more broadly, modernity as such.