Dyrektywy wymiaru administracyjnych kar pieniężnych na gruncie art.189d k.p.a.

Niniejsza praca dyplomowa obejmuje problematykę związaną z zasadami oraz dyrektywami wymiaru administracyjnych kar pieniężnych na gruncie art. 189d k.p.a. w ramach działu IVa k.p.a., statuującego odpowiedzialność administracyjną w przypadku przekroczenia normy sankcjonowanej. Praca ma na celu kompleksowe zbadanie problemu istoty oraz struktury administracyjnych kar pieniężnych pod kątem ogólnych dyrektyw ich wymiaru wskazanych w art. 189d k.p.a. W polskim porządku prawnym problematyka sankcji administracyjnych została po raz pierwszy kompleksowo ujęta w nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego w roku 2017. Ich wysokość często znacznie przekracza wymiar sankcji penalnych, mimo, iż nakładane są przez organy administracji publicznej po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, a nie przez organy sądownicze. Chociaż pierwotnie miały one realizować funkcję prewencyjną oraz retrybutywną, obecnie pełnią one przede wszystkim funkcję represyjną, skutkując znacznie wyższym stopniem odpowiedzialności niż w przypadku sankcji karnych. Celem pracy jest również zbadanie stanowiska orzecznictwa sądów administracyjnych i powszechnych, jak również Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego, pod kątem wyników wykładni sankcji pieniężnych o charakterze administracyjnym dokonywanej przez Europejski Trybunał Praw Człowieka oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które wskazują na potrzebę uwzględniania ich jako sankcje o charakterze karnym. Praca dyplomowa składa się z trzech rozdziałów. W pierwszej kolejności Autorka podjęła się próby zdefiniowania pojęcia „administracyjna kar pieniężna” oraz wskazała na ich funkcje i cel, aby następnie omówieniu poddać stanowiska Trybunału Konstytucyjnego, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Dzięki temu możliwe było przedstawienie charakterystyki każdej z dyrektyw wymiaru sankcji administracyjnej wskazanych w poszczególnych punktach art. 189d k.p.a. Charakterystyka przesłanek dokonana została w oparciu o analizę orzecznictwa sądów administracyjnych, jak również stanowisk doktryny prawniczej i interpretację orzecznictwa sądów międzynarodowych. W rozdziale poświęconym dyrektywom omówione zostały stanowiska judykatury i orzecznictwa w celu wskazania na brak jednolitej linii orzeczniczej i interpretacyjnej w przedmiocie nakładania i wymierzania administracyjnych kar pieniężnych. Analiza orzeczeń pod kątem uwzględniania dyrektyw sankcji pozwoliła następnie na przedstawienie rozważań w przedmiocie charakteru odpowiedzialności administracyjnej oraz wskazanie na konieczność uwzględnienia okoliczności o charakterze subiektywnym w stosunku do odpowiedzialności podmiotów zobowiązanych. Ma to istotne znaczenie w kontekście zasady ne bis in idem w przypadku zbiegu odpowiedzialności administracyjnej oraz karnej. Zaprezentowane w ostatnim rozdziale rozważania na temat odpowiedzialności oraz winy podmiotu zobowiązanego stanowią propozycję de lege ferenda objęcia przez przepisy postępowania administracyjnego w dziale IVa k.p.a. także okoliczności subiektywizujących odpowiedzialność w celu zwiększenia pewności prawa, poszerzenia gwarancji procesowych podmiotów zobowiązanych, jak również podkreślenia istotności szerokiego uwzględniania zasady legalizmu.

In the thesis, the issue of the principles and directives of administrative penalties based on Article 189d of the Code of Administrative Proceedings in the framework of Chapter IVa of the Code of Administrative Proceedings, which regulates administrative responsibility in the case of exceeding a sanctioned norm, is discussed. The thesis aims to comprehensively examine the problem of the essence and structure of administrative penalties in terms of the general directives for their assessment indicated in Article 189d of the Code of Administrative Procedure. In the Polish legal order, administrative penalties were comprehensively addressed for the first time in the 2017 amendment to the Code of Administrative Procedure. Their size often significantly exceeds that of penal sanctions, despite the fact that they are imposed by public administration bodies after administrative proceedings and not by judicial bodies. Although they were originally intended to perform a preventive and retributive function, they now primarily perform a repressive function, resulting in a much higher degree of liability than in the case of penal sanctions. The thesis also aims to examine the position of the jurisprudence of administrative and common courts, as well as of the Supreme Court and the Constitutional Court, given the results of the interpretation of monetary sanctions of an administrative nature by the European Court of Human Rights and the Court of Justice of the European Union, which indicate the need to consider them as sanctions of a criminal nature. The thesis consists of three chapters. First, the author attempted to define the term administrative penalties and indicated their functions and purpose, to subsequently discuss the positions of the Constitutional Court, the European Court of Human Rights and the Court of Justice of the European Union. In this way, it was possible to present the characteristics of each of the directives of the administrative penalties indicated in the individual points of Article 189d of the Code of Administrative Procedure. The characterisation of the premises was made based on the analysis of the jurisprudence of administrative courts, as well as the positions of the legal doctrine and the interpretation of the jurisprudence of international courts. In the chapter devoted to the directives, the positions of judicature and jurisprudence have been discussed to indicate the lack of a uniform line of jurisprudence and interpretation on the imposition and enforcement of administrative penalties. The analysis of the judgments from the point of view of taking into account the sanction directives then made it possible to present considerations on the nature of administrative liability and to point out the necessity of taking into account circumstances of a subjective nature concerning the liability of obliged entities. This is significant in the context of the ne bis in idem principle in the case of concurrence of administrative and criminal liability. The considerations presented in the last chapter on liability and fault of the obliged entity constitute a de lege ferenda proposal to include by the provisions of administrative proceedings in Section IVa of the Code of Administrative Procedure also circumstances subjectivising liability to increase legal certainty, broaden procedural guarantees of obliged entities, as well as to emphasise the importance of broad consideration of the principle of legalism.