Odpowiedzialność organizacji międzynarodowych i odpowiedzialność państw za naruszenie prawa międzynarodowego ze szczególnym uwzględnieniem prac Komisji Prawa Międzynarodowego. Przypisanie odpowiedzialności w operacjach pokojowych ONZ

Przedmiotem rozprawy jest analiza kwestii przypisania odpowiedzialności państwom oraz organizacjom międzynarodowym, w szczególności Organizacji Narodów Zjednoczonych, w operacjach pokojowych. Idea organizacji międzynarodowej stającej pomiędzy państwem a jego odpowiedzialnością jest kwestią stosunkowo nową w prawie międzynarodowym. Jest to związane ze wzrostem ilościowym i jakościowym funkcji, jakie nadaje się dziś organizacjom międzynarodowym. Kiedy w XIX wieku zaczęto je powoływać, przypisywano im głównie administracyjne, a nie polityczne zadania. Zmieniło się to wraz z powstaniem Ligi Narodów, a następnie Organizacji Narodów Zjednoczonych. Wraz z rozwojem ich działalności, oraz podejmowaniem coraz to nowych, kompleksowych działań o charakterze polityczno-wojskowym pytanie o to quis custodiet ipsos custodes nabrało nowego znaczenia. Wagę omawianego zagadnienia uwidacznia grono instytucji, które włączyły je do swoich prac. Zajęły się nim, inter alia, Instytut Prawa Międzynarodowego, Stowarzyszenie Prawa Międzynarodowego, Amerykańskie Stowarzyszenie Prawa Międzynarodowego, Komitet ds. Prawnych i Praw Człowieka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, a także Komisja Prawa Międzynarodowego, której pracy, ze względu na jej wagę, oraz kompleksowy charakter jej dorobku, poświęcono w rozprawie szczególną uwagę. Owocem prac Komisji Prawa Międzynarodowego stały się Artykuły o odpowiedzialności państw oraz Artykuły o odpowiedzialności organizacji międzynarodowych za naruszenie prawa międzynarodowego. Chociaż w tytule tych ostatnich mowa jest jedynie o odpowiedzialności organizacji międzynarodowych, obejmują one także kwestię odpowiedzialności państw w związku z ich działalnością w ramach organizacji międzynarodowej. Niniejsza rozprawa ma na celu, po pierwsze, łącząc tematykę operacji pokojowych z pracami Komisji Prawa Międzynarodowego w odniesieniu z jednej strony do Artykułów o odpowiedzialności państw za naruszenie prawa międzynarodowego, z drugiej zaś strony do Artykułów o odpowiedzialności organizacji międzynarodowych za naruszenie prawa międzynarodowego, obalenie tezy o progresywnym charakterze tych ostatnich w sferze operacji pokojowych. Po drugie, w rozprawie rozwinięto Komentarz Komisji Prawa Międzynarodowego w odniesieniu do tematyki operacji pokojowych, oraz metodologicznie wyszczególniono te spośród Artykułów o odpowiedzialności organizacji międzynarodowych, które będą miały zastosowanie w materii operacji pokojowych, a także te, których prawdopodobieństwo zastosowania jest duże, oddzielając je od artykułów, których znaczenie w tym zakresie będzie raczej znikome. Po trzecie, w rozprawie przedstawiono argumenty obalające pogląd, wyrażany w doktrynie, jakoby rozwiązania przyjęte przez Komisję Prawa Międzynarodowego nie wnosiły wkładu do ochrony praw osób fizycznych w kontekście ich możliwych naruszeń podczas prowadzenia operacji pokojowych. Autorka nie tylko nie zgadza się z tą tezą, ale także dowodzi, iż Artykuły o odpowiedzialności organizacji międzynarodowych stanowią ważny krok w kierunku poprawy tejże ochrony. Wreszcie, rozprawa ma na celu wypełnić lukę w piśmiennictwie, i jednocześnie uzasadniając raison d'être Artykułów o odpowiedzialności organizacji międzynarodowych, kompleksowo porównuję ich strukturę ze strukturą Artykułów o odpowiedzialności państw. Opisywana tematyka jest nie tylko niezmiernie ważna i ciekawa, lecz także aktualna. Kwestia odpowiedzialności organizacji międzynarodowych włączona zostanie bowiem do obrad Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 2020 roku. Odpowiedzialność łączy się silnie z pojęciem wiarygodności (credibility). To one właśnie będą jednymi z kluczowych elementów decydujących o powodzeniu ONZ w obszarze prowadzenia operacji pokojowych przez następne dziesięciolecia.