Ewolucja kwestii palestyńskiej w konflikcie bliskowschodnim

Rozprawa traktuje o ewolucji kwestii palestyńskiej w konflikcie bliskowschodnim. Wybór tematu badań został dokonany po gruntownej analizie problematyki kwestii palestyńskiej i literatury z nią związanej. Kwerenda literatury na potrzeby opracowania dysertacji dowiodła, że w podejmowanych dotychczas pracach z zakresu konfliktu izraelsko-palestyńskiego znacznie większy nacisk położony jest na państwowość i tożsamość żydowską niż palestyńską. Rozprawa w dużej mierze uwzględnia publikacje anglojęzyczne, w szerszym stopniu niż polskojęzyczna literatura przedmiotu odnoszące się do kwestii palestyńskiej – przywołać należy m.in. B. Morrisa oraz I. Pappeé. Przedmiotem rozprawy jest kwestia palestyńska, rozumiana jako dążenia ludności arabskiej zamieszkującej teren geograficznej Palestyny do uzyskania niezależności zamieszkiwanego terytorium. Celem rozprawy było ukazanie, jaka zmiana zaszła na przestrzeni lat 1948-2021 w kwestii palestyńskiej w odniesieniu do przejścia od stosowania metod militarnych do dyplomatycznych. Główną hipotezą pracy było to, iż w próbach rozwiązania kwestii palestyńskiej zaszła jakościowa zmiana, polegająca na zmniejszeniu znaczenia czynnika militarnego na rzecz stosowania metod dyplomatycznych. Została ona wsparta poprzez hipotezę pomocniczą, zgodnie z którą dla rozwoju kwestii palestyńskiej decydujące znaczenie miały czynniki, których wpływ był znacząco zróżnicowany w poszczególnych okresach. W celu weryfikacji hipotez w rozprawie postawione zostało następujące pytanie badawcze: Które spośród czynników (i dlaczego) miały decydujące znaczenie dla ewolucji kwestii palestyńskiej w danym okresie? Odpowiedź na nie została udzielona poprzez zastosowanie pytań szczegółowych – pomocniczych: 1. W jaki sposób osadzenie społeczności palestyńskiej w konflikcie bliskowschodnim wpływa/wpływało na rozwój jej tożsamości? 2. Znaczenie których czynników wpływających na rozwój kwestii palestyńskiej na przestrzeni lat ulegało zmianom w największym stopniu? 3. Co decydowało o zmienności w czasie czynników mających znaczenie dla rozwoju kwestii palestyńskiej? Poszczególne rozdziały niniejszej rozprawy zostały zbudowane w ujęciu chronologicznym, zaś w ramach rozdziałów poruszone zostały właściwe dla danego okresu aspekty merytoryczne. To powoduje, że praca posiada nie tylko warstwę opisową, ale również wyjaśniającą i porządkującą. Treść rozprawy została podzielona na pięć części: I: Geneza i istota kwestii palestyńskiej. II: Kształtowanie się kwestii palestyńskiej w regionie (1948-1967). III: Aktywność militarna Palestyńczyków w staraniach o autonomię (1967-1987). IV: Podniesienie rangi kanału polityczno-dyplomatycznego dla rozwiązania kwestii palestyńskiej (1987-2006). V: Upodmiotowienie znaczenia kwestii palestyńskiej w środowisku międzynarodowym po 2006 roku. W dysertacji zastosowano szeroką perspektywę metodologiczną, która pozwoliła na zbalansowanie stosowanych metod badawczych. Tym samym zastosowano kilka zasadniczych metod badawczych (metoda historyczna, systemowa bliskiego zasięgu, analiza czynnikowa, instytucjonalno-prawna, decyzyjna), które wzajemnie się uzupełniają. W celu szerokiego, kompleksowego ukazania specyfiki kwestii palestyńskiej na przestrzeni lat i zmian jakościowych, które zaszły w jej postrzeganiu, konieczne było potraktowanie tych metod jako równorzędnych. Hipotezy postawione w rozprawie zostały częściowo zweryfikowane pozytywnie, lecz częściowo sfalsyfikowane. Analiza dowiodła, że na przestrzeni lat zaszła jakościowa zmiana w organizacjach palestyńskich dążących do powstania państwa palestyńskiego – polegała ona na odejściu od metod militarnych na rzecz rozwiązań dyplomatycznych i pokojowego załatwiania sporów, jednakże czynniki, które o tym zadecydowały, były w większości zbieżne w różnych okresach historycznych. O zmianie w sposobach działania Palestyńczyków nie zadecydowały czynniki przyjęte w ramach analizy, a uwarunkowania zewnętrzne – przede wszystkim międzynarodowy układ sił.

The dissertation deals with the evolution of the Palestinian question in the Middle East conflict. The choice of the research topic was made after a thorough analysis of the issue of the Palestinian question and the literature related to it. A search of the literature for the dissertation proved that the work undertaken to date on the Israeli-Palestinian conflict places much more emphasis on Jewish than on Palestinian identity. The dissertation largely takes into account English-language publications, to a greater extent than the Polish-language literature on the Palestinian question, eg. B. Morris, I. Pappeé. The subject of the dissertation is the Palestinian question, understood as the aspirations of the Arab population living in the geographical area of Palestine to gain independence of the inhabited territory. The purpose of the dissertation was to show what change has occurred over the years 1948-2021 in the Palestinian question with regard to the transition from the use of military to diplomatic methods. The main hypothesis was that there was a qualitative change in the attempts to resolve the Palestinian question, with a reduction in the importance of the military factor in favor of the use of diplomatic methods. This was supported by the auxiliary hypothesis, according to which factors were decisive for the development of the Palestinian question, the influence of which varied significantly from period to period. In order to verify the hypotheses, the thesis posed the following research question: Which factors (and why) were decisive for the evolution of the Palestinian question during a given period? It was answered through the use of specific, subsidiary, questions: 1.How does the embeddedness of the Palestinian community in the Middle East conflict affect/influence the development of its identity? 2.The importance of which factors influencing the development of the Palestinian issue over the years has changed to the greatest extent? 3.What determined the variability over time of the factors relevant to the development of the Palestinian question? The various chapters of this dissertation are structured chronologically, while within the chapters the relevant substantive aspects of the period are addressed. This makes the dissertation have not only a descriptive layer, but also an explanatory and organizing one. The dissertation is divided into 5 parts: I:The origins and essence of the Palestinian question. II:The formation of the Palestinian question in the region (1948-67). III:The military activity of the Palestinians in their efforts for autonomy (1967-87). IV:Raising the profile of the political-diplomatic channel for resolving the Palestinian question (1987-2006). V:Empowering the importance of the Palestinian issue in the post-2006 international environment. The dissertation uses a broad methodological perspective, which allowed balancing the research methods used. Thus, several fundamental research methods (historical method, close-range systemic method, factor analysis, institutional-legal method, decision-making method) were used, which complement each other. In order to broadly, comprehensively show the specifics of the Palestinian issue over the years and the qualitative changes that have occurred in its perception, it was necessary to treat these methods as equivalent. The hypotheses posed in the dissertation were partially verified positively, but partially falsified. The analysis proved that over the years there was a qualitative change in the Palestinian organizations pursuing the establishment of a Palestinian state - it consisted of a shift from military methods to diplomatic solutions and peaceful settlement of disputes, however, the factors that determined this were mostly convergent in different historical periods. The change in the ways of the Palestinians was not determined by the factors adopted as part of the analysis, but by external conditions, primarily the international balance of power.