Analiza technik tłumaczeniowych stosowanych w przekładzie elementów humorystycznych w fińskiej i polskiej wersji filmu animowanego Shrek

Tematem mojej pracy licencjackiej jest analiza technik tłumaczeniowych stosowanych w przekładzie elementów humorystycznych w fińskiej i polskiej wersji filmu animowanego Shrek. We wstępie przedstawione zostały najważniejsze informacje nt. filmu przydatne w kontekście analizy jego przekładów. Część teoretyczna pracy składa się z dwóch rozdziałów. Pierwszy z nich poświęcony jest teorii związanej z translatoryką z uwzględnieniem nacisku na tłumaczenie audiowizualne. Drugi koncentruje się na psychologicznych teoriach mających na celu wyjaśnienie mechanizmów powodujących śmiech oraz na roli humoru w życiu człowieka. W części praktycznej pracy omówione zostają różnice pomiędzy oryginalną wersją filmu w języku angielskim a przekładami na język polski oraz język fiński. Przytoczone wypowiedzi zostają pogrupowane wg różnic w ekwiwalencji, dla których tłumacze ułożyli dialogi w sposób zauważalnie odbiegający od tekstu w języku wyjściowym. Powody te dzielą się na niepozostawiające tłumaczowi innego wyboru takie jak ograniczenia językowe i techniczne oraz na celowe i dobrowolne decyzje tłumacza motywowane modyfikacją odwołań kulturowych oraz chęcią ingerencji w charakterystykę postaci. W podsumowaniu przedstawiono refleksje płynące z pracy. Na przykładzie filmu Shrek można zauważyć, że choć ograniczenia techniczne czy językowe istotnie przekładają się na efekt tłumaczenia, nie muszą być one głównym powodem rozbieżności między tekstem w języku wyjściowym oraz tekstem w języku docelowym. Dynamiczny rozwój technologiczny i obdarzenie tłumacza dużym kredytem zaufania i wolną ręką w podejmowanych działaniach powodują, że praktyka translatorska wyprzedza ramy nauki, zmuszając teoretyków do przedefiniowania istniejących pojęć oraz wprowadzenia nowych, albowiem są one niewystarczające oraz zbyt sztywne.

The subject of my Bachelor's thesis is an analysis of the translation techniques used to translate the humorous elements in the Finnish and Polish versions of the animated film Shrek. The introduction presents the most important information about the film that is useful in the context of analysing its translations. The theoretical part of the thesis consists of two chapters. The first is devoted to theories related to translation studies with an emphasis on audiovisual translation. The second focuses on psychological theories aimed at explaining the mechanisms that cause laughter and the role of humour in human life. The practical part of the paper discusses the differences between the original English version of the film and the translations into Polish and Finnish. The quoted statements are grouped according to the differences in equivalence for which the translators have arranged the dialogue in a way that is noticeably different from the original language text. These reasons are divided into those that do not give the translator any other choice, such as linguistic and technical constraints, and deliberate and voluntary decisions by the translator motivated by the modification of cultural references and the desire to interfere with characterisation. In summary, reflections from the paper are presented. Using the example of the film Shrek, it can be seen that although technical or linguistic constraints do indeed affect the translation effect, they are not necessarily the main reason for the discrepancy between the text in the original language and the text in the target language. Dynamic technological development and the fact that translators are given a great deal of confidence and a free rein in their actions mean that translation practice is outpacing science, forcing theorists to redefine existing concepts and introduce new ones because they are inadequate and too rigid.