Mury Rzymu ostatnich królów: czy warto kontynuować dyskusję?

Datowanie Muru Serwiańskiego, według tradycji dzieła ostatnich królów Rzymu, na schyłek epoki archaicznej (VI w.), długo podważane odkąd okazało się, że widoczne do dziś partie pochodzą z IV w. (ale Livius pisze o odbudowie muru po najeździe galijskim), zostało potwierdzone odkryciem pod murem średniorepublikańskim resztek wcześniejszych umocnień. Zmusiło to hiperkrytyków, zdaniem których Rzymianie późniejszych czasów nie mogli nic wiedzieć o epoce królewskiej, do zmiany taktyki: obecnie dopuszczają oni istnienie umocnień poszczególnych wzgórz, ale negują powstanie pierścienia fortyfikacji otaczających całe Miasto, argumentując, że sąsiednie wielkie miasta etruskie też nie miały w tym czasie takich murów i że w Rzymie ślady wcześniejszych umocnień są najsilniejsze na wzgórzach, a najsłabsze w dolinach między nimi. Pierwszy argument jest nieprawdziwy, drugi zaś absurdalny: dzisiaj wiemy, że w miastach etruskich pełne fortyfikacje powstały w VI w.; to, że w dolinach Rzymu ślady pierwszego muru są najsłabsze nie jest niczym dziwnym zważywszy, że warstwy archaiczne są w nich ok. 15-20 m pod powierzchnią, poniżej poziomu wód podskórnych. Jeszcze bardziej absurdalne, a raczej desperackie, jest utrzymywanie, że Rzymianie fortyfikowali obronne z natury wzgórza, zostawiając rozdzielające je doliny, w których znajdowało się polityczne centrum Miasta, na pastwę ewentualnych wrogów – wszystko to, by bronić ideologicznie motywowaną doktrynę hiperkrytycyzmu.