Miejsca alternatywne. Kolektywne gospodarowanie przestrzenią w polskich miastach w latach 2008-2017

Praca jest zdaniem sprawy z procesu badawczego dotyczącego miejsc alternatywnych, które istniały w polskich miastach w latach 2008-2017. O miejscach alternatywnych powiada się, że są utopiami, miejskimi autonomiami, labami innowacji, realizowanymi w mikroskali projektami nowej organizacji społecznej. Dla samych twórców są przestrzenią działania, do której chcą przynależeć, domem, do którego z przyjemnością się wraca, najlepszym miejscem, jeśli nie na Ziemi, to przynajmniej “w tym mieście”. Krytycy powiedzą, że miejsca alternatywne to może i wyspy szczęśliwe, ale wyłącznie dla osób spełniających wyśrubowane normy przynależności do społeczności lub celebracja kolejnego “stylu życia”. W zgodzie z podejściem nowo instytucjonalnym, którym kieruje się autorka pracy, miejsca alternatywne sytuują się między tym co publiczne i prywatne, są społecznościową instytucją, urban commons. Wykorzystując różnorodne narzędzia badań jakościowych, to jest: - kilkuletnie badanie partycypacyjne w Otwartym Jazdowie w Warszawie; - rekonstrukcję skali zjawiska z pomocą zmodyfikowanej “metody śnieżnej kuli”, to jest analizy sieci powiązań w mediach społecznościowych i blogach; - analizę studialną piętnastu inicjatyw z różnych regionów Polski; - analizę treści informacji autodefinicyjnych niemal 200 inicjatyw; - zwiad badawczy i desk research; autorka stwierdza, co następuje. Kolektywne, oddolne instytucje to powracający cyklicznie sposób radzenia sobie z okolicznościami. Cykl dał o sobie znać w latach 2008-2017 w miastach w całej Polsce. Istniało wówczas ponad 200 miejsc alternatywnych. Obserwowaliśmy tendencję wzrostową w powstawaniu nowych przestrzeni w latach 2010-2013 i spadkową w latach 2016-2017. Funkcjonowanie miejsc alternatywnych w logice dobra wspólnego to w pewnej mierze ich cecha uniwersalna na przestrzeni dziejów. Samoorganizacja, współpraca, ekonomia solidarnościowa i zasada konsensusu w podejmowaniu decyzji to wyraz instynktu samozachowawczego społeczeństwa w zderzeniu z deprecjacją potrzeb, anomią oraz trudnym położeniem niektórych grup lub społeczeństwa jako całości. Tymczasem w ramach polityk publicznych nierzadko wspierana jest forma organizacyjna typowa dla momentu zrywu a nie niezaspokojone potrzeby grup tworzących zjawisko. Autorka w kolejnych rozdziałach odtwarza historyczny i aktualny wyraz zjawiska, proponuje jego typologię, opisuje aktorów i środowisko społeczne, rekonstruuje ich motywacje i cele, przyczyny omawianej fali oraz dostarcza narzędzi do badania trajektorii rozwoju miejsc alternatywnych, od nieformalnych do sformalizowanych instytucji, opierając się na teoriach Boltanskiego&Chiapello, Harveya, DiMaggio&Powella.