Seksualność w średniowiecznej Polsce

Badania nad zachowaniami seksualnymi człowieka oznaczają eksplorowanie jednej z najważniejszych, a jednocześnie najbardziej intymnych sfer życia jednostki. Studia te nie powinny jednak ograniczać się do analizy różnorakich zachowań wynikających z popędu seksualnego - powinny uwzględniać także takie zagadnienia z zakresu etyki seksualnej, jak: przyczyny tolerowania czy potępiania konkretnych zachowań, kształtowanie się 'gender relations' (relacji płci) w dawnych społeczeństwach, a także (szczególnie w przypadku średniowiecza) kształtowanie się moralności chrześcijańskiej. Poszczególne normy z zakresu etyki seksualnej były bowiem nakładane na społeczeństwo w wyniku procesu chrystianizacji i wiązały się z adaptacją zachodnioeuropejskich wzorców zachowań. Celem pracy jest zbadanie, w jaki sposób owa etyka seksualna rozwijała się w Polsce od XI do XV w.: jakie rodzaje zachowań były akceptowane, a jakie potępiane; jak takie kwestie, jak życie małżeńskie (matrimonium), czystość seksualna (castitas), cudzołóstwo (adulterium) czy prostytucja (meretricia) postrzegane były przez duchowieństwo, a jak przez świecką część społeczeństwa; jakie były mechanizmy kontrolowania zachowań seksualnych; jak chrześcijańskie poglądy na temat moralności przyjmowane były w średniowiecznej Polsce; w jaki sposób przewinienia seksualne karane były przez Kościół, a jak przez świecki wymiar sprawiedliwości. Nasze badania nie tylko przyczynią się do pogłębienia wiedzy na temat życia seksualnego mieszkańców ziem polskich w średniowieczu, lecz także umożliwią lepsze zrozumienie zasad funkcjonowania ówczesnych społeczeństw.

The studies on human sexual behaviour require exploring one of the most important and at the same time the most private spheres of an individual’s life. However, they should not be limited to an analysis of behaviours resulting from sex drive. Instead, they should include questions concerning the sexual ethics, the sources of tolerance and condemnation of particular behaviors, the shaping of gender relations in the past societies, as well as – especially in the case of the Middle Ages – the development of Christian morality. A whole range of sexual standards were imposed as a result of the process of Christianization and received through the reception of Western European behavior patterns. The aim of this study is to explore the development of the sexual ethics in Poland from the 11th to the 15th centuries. We will therefore ascertain what kinds of behaviors were allowed or condemned, how was married life (matrimonium), chastity (castitas), adultery (adulterium) or prostitution (meretricia) perceived by the clergy and what did the same issues mean to lay people; how did the society attempt to control the conduct of its members; how were the Christian notions about sexual morals implemented in medieval Poland; how was sexual misconduct punished by the Church and by the secular judiciary. Our research will not only enrich the knowledge about sexual life of the inhabitants of medieval Poland – it will also contribute to expanding our general understanding of the medieval societies.